Konspirazioak
John F. Kennedy erail zuen Lee Harvey Oswald tirokatzaileari agindua eman zion beste inor egon al zen? Mafia? CIA? Militarrak nahastuta egon ziren AEBetako presidentea paretik kentzeko Dallasko atentatu hartan? Kasuari buruzko hamaika teoria daude. Agintarien aurkako konspirazioak ez dira atzo goizekoak; gizateriak aspalditik ezagutzen ditu. Agian, dokumentatuta dauden zaharrenen artean ezagunena, K. a. 44. urtean, senadoreek Julio Cesar erromatar enperadorea erail zutenekoa izan daiteke. Masoiekin lotutakoak ere ez dira gutxi izan; ekintza garrantzitsu batzuen atzean eurak egon direla zabaldu da behin baino gehiagotan. Nola ezkutuko elkarte bateko partaideak diren, sekretismoz inguratuta egon dira eta sarritan lotu izan dira historia aldarazi duten gertakari harrigarri edo susmagarri batzuekin. Berez, elkarte horren printzipioen artean gizateriaren aurrerabidearen alde jardutea badago ere, alegia, kalterik ez eragitea.
PETRARKA BAKARKA
Uda honetan bizkar-zakuan eraman dudan liburu bat banuen, laguna bezala, nire aiduru-denborak oro ausaz bete dituena, Petrarkaren Bizitza bakartia izeneko saiakera hain zuzen ere. 1346ko obra batek nola goza dezake XXI. mende laurdeneko izaki herbala? Hauxe izan da nire buruari askotan egin diodan galdera... eta ez dut oraino arraposturik atzeman, irakurtzeko plazer soilaren muineko isiltasuna salbu. Edonoiz ustiatu ditut italiar idazle mozkotearen hitzak Axularren doinuan mintzo zitzaidan bitartean, bere ohar eta greziar zein latindar pentsalariekiko erreferentzia ugariekin: Virgilio, Anbrosio, Pline zaharra, Ovidio, Juvenal, Horazio -ez Miamiko espertoen burua, ez...- Zizero eta Seneka, besteak beste. Agustin eta Deuteronomaren egileak ere hor zeuden Petrarkaren lumapean...
Vladimir Arseniev gogoratu nahi dugu
Vladimir Arseniev (1872-1930) San Petersburgoko idazleak eta zientzialariak aurrea hartu zien Stalinen hatzaparrei, ez harengandik ihes egitea lortu zuelako, baizik eta gaixotu eta, zoritxarrez, atxilotzeko agindua baino lehen hil zelako. Haren ordez, Stalinek Arsenieven emaztea, Margarita, hilarazi zuen, Japonen alde zelatari-lanak egitea leporatuta. Senar-emaztearen alaba ere atxilotu eta Gulagera bidali zuen Stalinek.
Hizkuntza eta kultura, maitasunaren eta ilargiaren antzean
Sortzailea bakarrik dago hausnarrean, barruko beharrizan batetik hasten da, barruan kabitzen ez zaion beharrizan handiegi batetik. Grinaz heldu eta biribildu arte ekinean segituko du. Burutu eta gero erakustaldia hasiko du: hizkuntza-kideekin partekatuz lana osatuko du.
Joxe Azurmendi, idazle eta irakasle
Uztaileko berriarekin batera, EHUko Joxe Azurmendi Katedrako kideak Usurbilen elkartu ginen, bazkari baten bueltan harekin ditugun oroitzapen eta bizipenez hitz egiteko tartea hartu genuen.
Urtarrilaren 23ko oroitzapenak, Antonio Zabalaren oroimenez
Aurtengo urtarrilaren 23a zen. Etxean nintzen, gosaltzen. Txirrina jo zuten kaletik. Postaria zen. Atariko atea zabaldu nion interfonotik. Buzoian kabitzen ez eta, euria zela eta busti egingo zenez, etxeraino ekarri zidan. Eskerrik asko eta agur. Sobre handi bat zen, Euskal Idazleen Elkartetik bidalia. Zabaldu eta `Urte Berri On´eko oparia: koaderno bat, txuriaren gainean belzten hasteko gonbita. Azalean hitz hauek: “Noraino eramango oinek, noraino hitzek?”. Bezperan jasoa nuen gonbita EIEtik: artikulu bat idazteko proposamena, lehen aldiz. Jaso nuen unetik besterik ez nuen buruan: Zer arraio kontatu behar diet nik idazleei?
LIBURU AURKEZPENAK
Liburuen aurkezpenek ez dute ezertarako balio; hau da, aurkezpenak egiteak ez du nahitaez salmenta bermatzen. Aurkezpen asko berdin salmenta asko formula ez da existitzen. Idazleoi, liburu berri bat argitaratzen dugunean, aurkezpenez aurkezpen joateko prestutasuna eskatzen zaigu, eta gehienetan pozarren egiten dugu, baina jakitun izanda ekitaldira lagunen bat, ahaideren bat edo beste edo, txarrenean, inor ez dela etorriko.
Intsektu baten definizioa
Duela hilabete batzuk, Fagus Alkiza zentruko bisita gidatuan, intsektuen mundu txiki handia pixka bat ezagutu nuen Iñaki Mezquitaren eskutik, Aranzadi Zientzia Elkarteko Entomologia Saileko kidea. Soinean neraman koadernoan, Iñakiren lehenengo hitzak idatzi nituen: pertsonak ez dira kasik aldatzen. Intsektuak, aldiz, bai: arrautzatik larbara, larbatik krisalidara, pupara, eta hortik tximeletara, burruntzira. Intsektu baten definizioa Iñakiren arabera: antenak eta sei hanka dituzten animaliak. Besteak, besteak dira.
EGUNKARIAK
Testu hau irakurtzen duenak (edota web-orri honetan agertutakoak edo nire liburuak ere irakurri dituenak) imajinatuko du nik denbora luzea idazten ematen dudala. Eta egia da, noski. Literatura-testuak eta artikuluak ez ezik, beste mota batzuetako testuak ere idazten ditut. Lehenago edo geroago argitaratuko diren testuak ez ezik, batzuetan niretzat bakarrik edo pertsona maitatuentzat ere idazten ditut zenbait gauza. Ez dut esango egunero idazten dudanik, baina ia-ia.