UNAMUNO HENDAIAN
Miguel Unamuno idazleak bost urteko desterrualdia pasatu zuen Hendaian 1925 eta 1930 artean. Hego Lapurdiko hiri nagusian ez da kasik deus gelditzen Bilbotar izkiriatzaile gatazkatsuaren egonalditik, karrika izenik ere ez. Hargatik, Hendaiako geltoki aitzinean dagoen Hôtel de la Gare izeneko egoitzako horma batean, Larrungo harrian zizelkatu oroitarri bat ikusten ahal da. Bigarren mundu gerra baino lehen, Broca hotel hori irekia zen eta Espainiatik ihesean zetozen hainbat errefuxiatu gerizatzen zituen. Espainian, Primo de Riveraren diktaduraren garaiak ziren, eta, adierazpen askatasuna mugatua zen. Unamuno bezalako aktualitatearen komentatzaile aho zabal guziak Espainiatik kanpo bidali zituen. Aipatu dudan harri horretan, huntz hostoek erdi gordetzen dutena, 1928ko Cancionero-ko kopla bat dago, Bidasoaren eta Hendaiaren gorazarrez asmatua.
Nola idatzi artikulu arrazista bat
Egunkari batean artikulu arrazista bat idazteko, osagai gutxi batzuk besterik ez dira behar. Osagai hauek, hori bai, neurriz erabili behar dira, une egokian gehitzen jakin, sotiltasunez eta zuhurtziaz jokatu. Sukaldari hoberenek dioten bezala, ez ditugu zaporeak elkar zapaltzea nahi. Artikulu arrazista on bat eman nahi diogu jatera gure irakurleari, erraz sartzen den horietako bat, tripako minik eragingo ez duena, errepikatu dezan, lagunei gomendatu diezaion.
Misterioa misterioa da
Ezohiko gertaerak, fenomeno arraroak edo azalpen arrazionalei izkin egiten dieten gertakariak aproposak izan dira telebista formatu ezberdinak sortzeko. Etxe sorginduetatik hasita esoterismoraino, satanismotik pasata, denetariko kontuak jorratu izan dira. Ikus-entzulea informatu eta, aldi berean, entretenimendua eskaintzeko asmoa izan dute eduki horiek. Emaitza: programa batzuen kasuan, kalitate aldetik txukun samarra, interesa pizteko modukoa. Baina, beste batzuetan, kosta ahala kosta zaleen arreta bereganatzeko maila kaskarreko saio sentsazionalistak ere egin izan direla aitortu beharra dago.
ARRANTZALEA
Itsasoak leku murritza du gure literaturan, 250 kilometroko kostalde erraldoia daukagularik alta. Aski da oinez ibiltzea Baiona eta Bilbo artean, geografiaren opari horretaz jabetzeko.
Esperimentuaren kontrola galdu zuten
Aurreko artikuluan iragarri bezala, alemaniarrek zinemara eramandako beste esperimentu batez arituko naiz hemen. Das Experiment, (Esperimentua, 2001) izenburuko filma zuzendu zuen Oliver Hirschbiegelek, Christoper Darnstadtek, Don Bohlingerrek eta Mario Giordanok idatzitako gidoiarekin. Mario Giordano beraren The Black Box (1999) liburuan oinarritu ziren horretarako. Idazle honek Stanfordeko kartzelan gauzatu zuten esperimentu bat izan zuen inspirazio iturri.
AZKENEKO ALDIZ
Azken hilabeteotan, sare sozialetan agertu da, eta whatsappez partekatu da «nostalgikoa» edo omen den meme bat. Bertan, 80ko hamarkadako arropez jantzitako haur-multzo bat ikusten da kalean, irribarrez kamerarako posatzen. Argazkia laguntzen duen testuak honela dio: «Egun batean, lagunekin jolastera joan zinen, hori egiten zenuen azkeneko aldia izango zela jakin gabe».
Emozioen garrantzia oroitzapenak gordetzeko. Eta (II)
Gogoan dut, lau urte nituela, eskolara hasi nintzen eguna. Nola joan nintzen maletatxoarekin eta nola lehen egunean jolas-orduan neure maleta horrekin atera nintzen patiora; beldur nintzen nonbait inork kenduko ote zidan. Halaber, oso gogoan dut nola duela urte sail ederra, oso mutikoa nintzela, aita oso haserre jarri zitzaidan iturri baten ondoan egin nuen bihurrikeria bategatik. Beste hainbat eta hainbat anekdota, aldiz, ez ditut gogoan. Zuri ere, irakurle, antzera gertatuko zaizu. Zer dela eta? Bizipen horiek zama emozional handia izan zutelako.
POESIAREN LEKUA
Poesiaz ari garenean, genero horrek gurean duen leku murritza deitoratzen dugu. Poemak idazten ditugunok nahi genuke, mundu klasiko eta historikoetan nola, irakurleak edan ditzan gure hitzak, gogoak hazteko, elikatzeko eta bihotzak inarrosteko. Baina ez gaude Homeroren edo Arestiren mendean.
Hortzak zorroztu
Furgoneta eta kamioi txikiak han-hemen ostatu eta peñetako despentsak betetzen, arropa txuria dendetako erakusleihoetan salgai eta etxetako balkoietan hedatuta, bisitariak nonahi, zapi gorria lepotik zintzilikatzeko prest… Giro berezia sumatzen da Iruñeko kaleetan azken egunotan. Jendartean, sentipen arraro xamarra partekatzen dugunaren sentsazioa, urduritasuna, galbana, gogoa eta ezinegona nahasten dituen toki estrainio horretan. Hurbiltzen ari dira, hemen dira kasik, oroitzeko eta ahazteko bere “unetxo” guztiekin datoz. Eta ez dakigu zer datorkigun.