“Uste dut denok sortu edo eraiki beharko genukeela bizi garen artean”
“Habiaren babesa / Bake operatzailea / Aukerako ohikotasuna / Nondik-abiatu berri bat / Nora-itzuli atsegin bat / Ezeren faltarik ez / Dena bertan”. Halaxe dakar liburuaren kontrazalak, eta, beste gabe, etxeaz ari da, baina ez edozein etxez, nork berea duen hartaz baizik. Yolanda Arrieta Malaxetxebarriak (Etxebarria 1963), Etxe bat norberarena jarri dio izena liburuari, eta da kutxa bat non saiakeratik bezainbat irakurri dugun nobelatik eta poesiatik, autobiografiazko elementu gazi-gozoz betea.
Haurrek ez daukate taburik, helduok ditugu, eta nire ustez, haur-literaturan gehiago lantzen ez baditugu, arrazoia da guk geuk ez dakigula nola egin
Ana Jaka (Andoain, 1973) bizkarrean ibilbide luzea duen idazlea da. Euskalerria Irratia irrati-instalazioarekin kolaboratu egin du eta Berria egunkariarekin egiten du egun, eta eleberria (Ez den diruagatik), ipuinak (Sole, zer duzu Sole?) eta poesia (Mujeres y niñas, besteak beste) landu ditu. Haur-literaturan, Ixon, Marimutila naiz, eta zer? eta Loaren inbasio bila liburuak argitaratu ditu, baita Marimatrakak ere, Iosu Mitxelenak irudiztatutako seriea, gaur hizpide duguna.
Berehala, komikiaren munduan murgildu nintzen (nire nebaren gomendioei esker)
Uxue Juárez Gaztelu (Iruñea, 1981) idazleak olerkia, arte-liburua eta eleberria landu ondoren, azkenaldian El viaje de Castor (Bookolia, 2020) eta Silkeren jauregia (abuenpaso, 2024) liburuak argitaratu ditut, biak haurrei zuzenduak.
“Azkeneko 500 urtean gauzak ez direla batere aldatu erakutsi nahi izan dut”
Nahi baino komatxo gehiago ibili behar izan dugu Kepa Larrea Muxikarekin (Basauri, 1956) hitz egin dugun honetan. Saiakera du ez argitaratu zaharra, Antilletan galdurik (Pamiela, 2023), eta 1492an Gaztelako Koroa –edo espainiar Inperioa, edo Kristobal Kolon “itsasturia”–, Amerika “aurkitu” zuen garaira eta ondoko urteetara eraman gaitu, hainbat euskaldunen ibilerak kontatuz, bestelako historia bat, orain arte esan ez dutena, guri azalera zorrotz ekarriz.
“Maitasuna kapitala izan da beti pertsonaren bizitzan”
Nobela berria ekarri zuen Karmele Jaio Eigurenek (Gasteiz, 1970) iragan udazkenean: Maitasun kapitala (Elkar, 2023). Maitasunaz ari da titulutik oharrarazi digutenez, hiru pertsonaiaren arteko harreman ahizpatasunezkoaren bitartez. Harreman horretan barna, maitasunaren hainbat adar erakutsiko dizkigu egileak, geure maitatzeko moduen gainean gogoeta eragiteraino.
“Leize bat bada erditzearen eta ama bilakatzearen artean, batez ere adin horretan”
Duela gutxi Baionan zen Marie Darrieusecq (1969, Baiona) bere azken nobelaren irakurketa musikatua eskaintzeko. “Fabriquer une femme” ( POL, 2024) eskuan, galdera batzuk egin dizkiogu.
Simone de Beauvoirrek erraten zuen “ez gara emazte sortzen, emakume bihurtzen gara”. Zure nobelako bi neskak eraikuntza betean dira. Eta doloretsua da...
Doloretsua da, bereziki Solangentzat, gazteegi erditzen baitu, hamabost urtetan. Baionako Marracq kolegioan eta gure herrian apaleste aire batekin, “neska-amak” deitzen ziren haiek naute inspiratu. Hiru ezagutu ditut, ezberdinak: bat, laborantza mundu pobrekoa, bestea giro burges bateko katolikoa zitekeena eta bestea oraino Alsaziatik etorria, hamalau urtetan ama bilakatu zena, iradokitzailea eta izpirituz betea, ez zen batere biktima bat.
“Nik gehiago tratatu nahi nuen jendeen engaiamendua, engaiamendu horren arrazoiak”
1979an sortu zen Donamartirin eta Baionan bizi da Bea Salaberri, AEKn euskara irakasle eta material didaktiko sortzaile. Txalaparta argitaletxean plazaratu duen “Mesfida zaitez” bere lehen nobelaren aitzakian egin diogu elkarrizketa.
“Gauza batzuk bai, idatzi ditut, eta beste batzuk, berriz, nik ezin erranak dira!”
Ingeniaria da Sara Zaldaiz, eta uraren antolamenduaren ardura eman berri diote Nafarroako gobernuan. Erriberako Lurribar herrira joan da, ur-horniketa dela eta ez dela zenbait arazo baitira bertan, udalaren eta laborarien artean. Herri mailako aferak, ordea, hamaika zikinkeria ekarriko du azalera: enpresari handien jukutriak, alderdi politikoen baitako botere borrokak, eta, azkenik, asasinatze bortiz bat. Hortxe Ura ez baita beti gardena (Elkar, 2023), Xabi Lasa Gorraizen (Iruñea, 1967) lehen nobela, iazko Irun Hiriko Kutxa saria irabazitakoa.
Istorio bat ondo kontatzeko denbora izatea merezi du literaturak
Oihane Amantegi Uriartek ‘Cayo Hueso’ (Elkar, 2023) argitaratu zuen iaz, bigarren narrazio liburua. Eta lehenengoan bezalaxe, urrutira eraman gaitu irakurleok, Antilletaraino. Eta eman dio ahotsa otarrain arrantzan bizi den kapitain zaharrari, eta hasi zaigu kontatzen bizi istorio bat, maitasunaz eta ahazturaz.