“Zaila da azaltzen, baina poesian hizkera bera da protagonista”
Iñaki Irazu Garmendiak (Asteasu, 1954) hainbat aldizkaritan ditu barreiatuak poemak, baina Jabier Muguruzak bat baino gehiago musikaturik ezagutu genuen poeta. Urteak joan eta, laneko erretiroak lagundurik, paperak ordenatu eta ondu zuen lehen liburua. Oraindik orain, berriz, ordenamendu hari segi, eta argitaratu du bigarrena, zakur zaunkak (Susa, 2024), berea egin duen geografia emozionalari kasu eginez.
“Xomorroen deskribapenetik harago, irakurleei anabasa humanoa hasten denean gustatzen zaie liburua”
Liburu bat narrazioz betea, eleberritik bezainbat saiakera literariotik duena, haurtzarotik bezainbat zahartzarotik, eta intsektuz eta zomorroz betea. Ez alferrik darama izen horixe, Xomorroak (Txalaparta, 2024) Julià Guillamonen (Bartzelona, 1962) liburu honek, Martin Rezola itzultzaileak euskarara gozo ekarri diguna.
"Gazte-gaztetandik nire ametsa rock-talde bateko kidea izatea zen"
Gehienbat poetatzat bakarrik hartzen bazaituzte ere, kontakizun laburra eta saiakera ere argitaratu dituzu, eta orain narrazio autobiografiko batekin (Idaztea gibelera zenbatzen ikastea da, Alberdania) estreinatzen zara. Zer dela eta aldaketa hori?
Egia da irakurle eta idazle gisa poesia izan dela gehien landu dudan generoa, eroso sentiarazi izan naiz betidanik estilo horren baitan, nahiz eta urteak diren bertzelako testu eta generoak lantzen joan naizen, beharbada ez erraztasun eta erosotasun horrekin, nahiz eta presente izan ditudan testu autobiografiko eta egunkari-formakoak. Urteak dira horiekin trebatzen ibili naizela, nahiz eta xerka nenbilen oreka aurkitzen ez nuen.
“Uste dut denok sortu edo eraiki beharko genukeela bizi garen artean”
“Habiaren babesa / Bake operatzailea / Aukerako ohikotasuna / Nondik-abiatu berri bat / Nora-itzuli atsegin bat / Ezeren faltarik ez / Dena bertan”. Halaxe dakar liburuaren kontrazalak, eta, beste gabe, etxeaz ari da, baina ez edozein etxez, nork berea duen hartaz baizik. Yolanda Arrieta Malaxetxebarriak (Etxebarria 1963), Etxe bat norberarena jarri dio izena liburuari, eta da kutxa bat non saiakeratik bezainbat irakurri dugun nobelatik eta poesiatik, autobiografiazko elementu gazi-gozoz betea.
Haurrek ez daukate taburik, helduok ditugu, eta nire ustez, haur-literaturan gehiago lantzen ez baditugu, arrazoia da guk geuk ez dakigula nola egin
Ana Jaka (Andoain, 1973) bizkarrean ibilbide luzea duen idazlea da. Euskalerria Irratia irrati-instalazioarekin kolaboratu egin du eta Berria egunkariarekin egiten du egun, eta eleberria (Ez den diruagatik), ipuinak (Sole, zer duzu Sole?) eta poesia (Mujeres y niñas, besteak beste) landu ditu. Haur-literaturan, Ixon, Marimutila naiz, eta zer? eta Loaren inbasio bila liburuak argitaratu ditu, baita Marimatrakak ere, Iosu Mitxelenak irudiztatutako seriea, gaur hizpide duguna.
Berehala, komikiaren munduan murgildu nintzen (nire nebaren gomendioei esker)
Uxue Juárez Gaztelu (Iruñea, 1981) idazleak olerkia, arte-liburua eta eleberria landu ondoren, azkenaldian El viaje de Castor (Bookolia, 2020) eta Silkeren jauregia (abuenpaso, 2024) liburuak argitaratu ditut, biak haurrei zuzenduak.
“Azkeneko 500 urtean gauzak ez direla batere aldatu erakutsi nahi izan dut”
Nahi baino komatxo gehiago ibili behar izan dugu Kepa Larrea Muxikarekin (Basauri, 1956) hitz egin dugun honetan. Saiakera du ez argitaratu zaharra, Antilletan galdurik (Pamiela, 2023), eta 1492an Gaztelako Koroa –edo espainiar Inperioa, edo Kristobal Kolon “itsasturia”–, Amerika “aurkitu” zuen garaira eta ondoko urteetara eraman gaitu, hainbat euskaldunen ibilerak kontatuz, bestelako historia bat, orain arte esan ez dutena, guri azalera zorrotz ekarriz.
“Maitasuna kapitala izan da beti pertsonaren bizitzan”
Nobela berria ekarri zuen Karmele Jaio Eigurenek (Gasteiz, 1970) iragan udazkenean: Maitasun kapitala (Elkar, 2023). Maitasunaz ari da titulutik oharrarazi digutenez, hiru pertsonaiaren arteko harreman ahizpatasunezkoaren bitartez. Harreman horretan barna, maitasunaren hainbat adar erakutsiko dizkigu egileak, geure maitatzeko moduen gainean gogoeta eragiteraino.
“Leize bat bada erditzearen eta ama bilakatzearen artean, batez ere adin horretan”
Duela gutxi Baionan zen Marie Darrieusecq (1969, Baiona) bere azken nobelaren irakurketa musikatua eskaintzeko. “Fabriquer une femme” ( POL, 2024) eskuan, galdera batzuk egin dizkiogu.
Simone de Beauvoirrek erraten zuen “ez gara emazte sortzen, emakume bihurtzen gara”. Zure nobelako bi neskak eraikuntza betean dira. Eta doloretsua da...
Doloretsua da, bereziki Solangentzat, gazteegi erditzen baitu, hamabost urtetan. Baionako Marracq kolegioan eta gure herrian apaleste aire batekin, “neska-amak” deitzen ziren haiek naute inspiratu. Hiru ezagutu ditut, ezberdinak: bat, laborantza mundu pobrekoa, bestea giro burges bateko katolikoa zitekeena eta bestea oraino Alsaziatik etorria, hamalau urtetan ama bilakatu zena, iradokitzailea eta izpirituz betea, ez zen batere biktima bat.