Oihane Zuberoa Garmendia Glaría
Oihane Zuberoa Garmendia Glaría (Erronkari, 1993). 2020an irabazi zuen “Iruña Hiria nazioarteko poesia saria”, eta sari horri esker argitaratu zuen bere bakarkako lehen poesia liburua: Bidaia (h)ariketak (Denonartean). 2021ean Nafarroako Arte Gazteen topaketetan sariduna izan zen literatura modalitatean. 2023an argitaratu zuen bere bigarren poesia liburua, Bi aldiz iraun (Balea Zuria), zeinari esker irabazi duen Lauaxeta Poesia saria, 35 urtetik beherako modalitatean.
Jexuxmari Zalakain, sei gertakizun
Astelehena zen 1947ko abenduaren 22an eta Espainiako Gabonetako loterian, 35.920 zenbakia izan zen sariduna, Bartzelonan saldua. Egun horretan jaio zen Jexus Mari Zalakain Tolosan, Txatonea etxean, bere amaren ohean, sortua izan zen ohe berean seguraski, garai hartan ohikoa zen modura.
“Ezin dugu argitaratzen den guztia kontuan hartu, ezin dugu erosi, ezin irakurri. Kapitalismoak eragindako beste edozein gainprodukzio-krisi bezala funtzionatzen du.”
Idazlearen ofizioa hain da denbora-eskatzailea, non bistatik gal dezakegun zer gertatzen den hormaren beste aldean gure zokoan kontzentratuta lanean ari garen bitartean. Liburuak, gizon-emakumeak bezala, behin sortzailearen erraietatik aterata, bigarren ernaldi bati ekiten dio, aldaketez (zuzenketak), zaintzaz (argitaletxeak) eta laguntzaz (liburutegiak) betea, azken buruan prozesu horretako azken katebegira iristeko, irakurlearen eskuetara, hain zuzen.
Lucien Etxezaharretari elkarrizketa
Aurten 'Maiatz' literatur aldizkari eta argitaletxeak 43 urte beteko ditu. Kontaiguzu abentura honen hasiera eta bilakaera.
Orain urrundik ikusi eta, egin dugun bidaia bide askoren umea da. Alde batetik euskal jendartearen eta gazteen bilakaera, bereziki eskolatzearen eragina, mundu laiko batengandik. Bestalde euskara mugaz gaindikoa izanez, hegoaldeko « euskal udaberri » baten eragina, bertako euskal literatur berri baten urratsek emaitzak izan baitzituzten Iparraldean, nola Lete, laboa batenak 60.eko hamarkadan, geroxago Atxaga baten edo Susa taldeko batzuena, han sortu aldizkari batzuena, nola Pott, Susa, Korrok eta orduko lorategi berri beste batzuena.
“Itzulpen-prozesua nahitaez da sormenezkoa”
Ahmadou Kouroumaren Les soleis des indépendances (Erein, Igela, 2023) itzuli zuen iaz Aiora Jaka Irizarrek (Donostia, 1982) EIZIEren Literatura Unibertsala bilduman. Aurten berriz izan dira albiste liburua, egilea eta itzultzailea, Itzulpengintzazko Euskadi Saria jasorik.
“Gure hizkuntzak erabiltzea da haien alde egin genezakeen defentsarik handiena”
Euskal Herrian barrena ibili zen azaroan, galegoaren pertsekuzioaren berri ematen duen liburu mardula esku artean: O libro negro da lingua galega. Crónica de quiñentos anos de represión e silenciamento da lingua galega (1480-1986) . (Xerais, 2022) Hizketan hasi orduko, hitzari hitz lotu zaio, lehenaz bezainbat orainaz mintzo, hizkuntzaren errepresioa hizpide.
“Haurrentzako liburuak oso inportanteak dira, baina hemen ez zaie garrantzirik ematen”
Bi egile ditu “Rosa Valverde eta kutxak” (Pamiela, 2023) liburuak. Hitzak Maialen Lujanbio Zugasti (Hernani, 1976) bertsolariarenak ditu. Margolanak, Arrate Rodriguez Martin (Orereta, 1984) artista eta ilustratzailearenak. Haatik, elkarlana da egiazki, liburua. Haur literatura egin dute, guztiontzako literatura, hitz doiak erabiliz eta irudiak, berriz, gainezka. Objektu zoragarrizkoa eskuan hartu eta mintzatu zaizkigu biak, beren obra honetaz, eta inguratzen duen auraz.
“Zaila da azaltzen, baina poesian hizkera bera da protagonista”
Iñaki Irazu Garmendiak (Asteasu, 1954) hainbat aldizkaritan ditu barreiatuak poemak, baina Jabier Muguruzak bat baino gehiago musikaturik ezagutu genuen poeta. Urteak joan eta, laneko erretiroak lagundurik, paperak ordenatu eta ondu zuen lehen liburua. Oraindik orain, berriz, ordenamendu hari segi, eta argitaratu du bigarrena, zakur zaunkak (Susa, 2024), berea egin duen geografia emozionalari kasu eginez.
“Xomorroen deskribapenetik harago, irakurleei anabasa humanoa hasten denean gustatzen zaie liburua”
Liburu bat narrazioz betea, eleberritik bezainbat saiakera literariotik duena, haurtzarotik bezainbat zahartzarotik, eta intsektuz eta zomorroz betea. Ez alferrik darama izen horixe, Xomorroak (Txalaparta, 2024) Julià Guillamonen (Bartzelona, 1962) liburu honek, Martin Rezola itzultzaileak euskarara gozo ekarri diguna.