TASIOREN AITZAKIAN
Atalante zinema gelak, urte oroz bezala, apirilaren bukaeran antolatu du Rencontres sur les docks izeneko festibala, lau egunez hainbat film programatuz eta bereziki euskal eta gaztelar egile gazteen obrak eskainiz, gehienetan lehen aldiz, mugaren alde honetan. Etxetik hiru ehun metrotan daukat nik zinema hori eta horretan sartua naiz ez bakarrik kanpoan hotzegi edo beroegi egiten duen egunetan. Egitarau bikaina iragarria zen, euskal zinegile gazteak, oso gazteak, gonbit zirela beren lanak aurkeztera, besterik eskatzen ez zuen aitzinetik konkistatu publiko bati. Etorkizuna eskura genuen, orainarekin nahas, nahiz eta artista haboroxeenen aburuz, botere publikoek ez duten nahikoa egiten industria hori bizi-bizirik mantentzeko. Diru aldetik nagusiki. Baina baliabide eskasak batzuetan, lau hari meharrekin, imajinazioa sustatzera eraman gaitzake...
JENIOAREN MITOA
Sormenak gauza bi behar ditu: sortzeko ahalmena eta humusa. Sortzeko ahalmenari bakarrik begiratzen zaio sarri, are eta gehiago gizona bada, eta gizon zuria eta diruduna bada, ez zaio beste ezeri begiratzen, gainerakoa soberakina da, hondarra, ez du garrantzirik. Gizon sortzaileak berez sortzen du, barruko jenioa hain da handia. Gizon horrek ezingo luke besterik egin sortu baino. Hor sartu genituzke Greziatik hona egon diren sormen aparteko gizon guztiak. Oso eurozentrikoa da hori, baina mundu osoan ere horrela da, gizonek bakarrik izan dute neurriz kanpoko sormena, antza. Izan, izan dira emakumeak, gutxi, gehienak isilaraziak bizi ziren artean eta hil ondoren ahaztuak. Den den, emakumeei buruz gabiltzanean, emakumeak izan duen sormenaz gain, aurrera egiteko adorea eta gizarteari gogor egiteko kemena aipatu ohi dira. Emakumeak nabarmendu badira, kemena eta adorea conditio sine qua non izan dira.
Isiltasunaz
Isiltasuna ez da bakarrik zaratarik eza. Esaldi horrekin abiatzen du Alain Corbin Sorbonako irakasle eta idazleak Acantilado argitaletxean plazaraturiko Historia del Silencio lan interesgarria.
Aditu honek bere gustuko idazle, artista eta filosofoen lanaren bidez horiek maneiatzen zuten isiltasunaren gaineko erradiografia zehatza egiten du. Lanaren hitzaurrean makina bat zantzu luzatzen ditu idazleak, eta dio, garai batean, mendebaldarrek isiltasunaren sakontasuna estimatzen zutela (gaur ez?), kontenplazioaren, norberaren entzumenaren, gogoetaren, otoitzaren, fantasiaren, sorkuntzaren baldintzatzat hartzen zutela, bai eta hitza sortzen den barneko lekutzat ere.
Egoitza literarioa defendatuko dut...
La casa de mio padre foi amueblada por Ikea.
Defenderíala, daveres,
si nun tuviere unos vecinos cafiantes,
si nun quedare alloñada del centru,
si se viere la playa allalantrones.
Defendería la casa de mio padre
de nun tener de mover bártulos,
defendería la casa de mio padre,
si nun co(n)stare tanto,
si tuviere Netflix.
Denbora falta
Hilabete da atari honetarako azken zutabea idatzi nuela. Hilabete bat, hurrengo artikulua idaztea egokitzen zaidala ohartu naizenerako. Denbora nahikoa dirudi hilabete batek, printzipioz, bi testuren arteko arrakala gisa: arnasteko denbora ematen duela erranen genuke, pentsatzeko haina zein izanen den gaia, nondik heldu, zein hausnarketa egin… Hilabete bat. Eta hegan joan da, oharkabean, ziztu bizian, denborak erritmo subjektiboa balu bezala. Hala diote batzuk, denboraren pertzepzioa subjektiboa den kontu hori. Baina denbora baino, ez ote da pertzepzioa bera subjektiboa dena? Norbera ote da denboraren neurgailua, denbora hori baliatzeko duen moduaren arabera?
Zorionaren agertokiak
Gehienak bat etorriko zarete nirekin honetan: bizitzako une edo aldirik atseginenak beste pertsona batzuekiko edo pertsona batekiko harremanetatik etor daitezke, laneko jarduera batzuetatik eta aisialdiko jardueretatik.
IPAR BELTZEKO IKARAK
“Operazio mahai batean etzan gorputz bat da Stockholm” erranaldiak irekitzen duen nobela ez da nola nahikoa. Horrela hasten den Sasoi hila izenekoak elikatu nau astebetez, bost egun eta bost gauez, eta orrialdez orrialde bete ditu ene aiduru-ordu aspergarriak oro, denbora galtze hutsak direnak Leila Guerrieroren eta Axularren arabera. Baina irakurri bitartean -eta batzuetan idatzi...- astiari probetxu hartzen ahal zaio. Horregatik menturaz aireportuetako edo hoteletako harrera espazio zurrunetan ikusten dira liburuak, zure denbora banpirizatzeko eta zurrupatzeko prest!
Gehiegi? Gutxiegi, gehiegi
Euskal Herrian sortzaile gehiegi daudela entzun izan dugu, gehiegi argitaratzen dela. Idazleak egon dira jo-puntuan. Orain arte ez dugu entzun musikari gehiegi dugunik, ez bertsolari gehiegirik, ez marrazkilari gehiegirik, zorionez. Aktoreek hemen lanik ez, eta kanpora joan behar izan dute batzuek. Hemen gehiegi ditugula esango dute batzuek.
Buruaz eta beste
Etxeko liburutegiko liburuen antolamendu berrian murgildu naiz egunotan. Liburu zaharrak berrikusi, xarma galdu dutenak desagerrarazi, eta balizko bezuza baterako balio dutenak apartatu. Hala ibili naiz arratsalde askotan, eta ezin dut esan sorpresarik hartu ez dudanik. Zaharren artean, behinola irakurri nituenen (eta ahaztu ditudanen) artean, perla batzuk ediren ditut, apalategiaren luze-laburren horietan ostendurik (eta horiztaturik) zebiltzala jakin barik.