“Liburua idazteko, gehien-gehiena, lehenengo egiten dut pentsatu, asko pentsatu"
Ipuin liburua argitaratu berritan da Iratxe Ormatza Imatz (Bakio), Printzak begietan (Elkar, 2023) izenburu. Eta hamar narraziotan, hamarkadaz hamarkada, iragan mendeko gizartea ekarri du paperera, hamaika emakume protagonista jarririk, garaian garaiko Bilbo. Emakumearen bizimodu gogorrarekin batera, haien aurrera egin nahia erakutsi du Ormatzak, begirada eta estiloa guztiz zaindurik.
Harrotasunez
1992ko uztailaren 6ko goizean Marsha P. Johnsonen gorpua New Yorkeko hiria zeharkatzen duen Hudson ibaian agertu zen, hilik.
UDAKO SOLSTIZIOA: ERRITOEN ESANAHIAK
Urteak eta mendeak aurrera doaz, eta gizakia gero eta aurreratuagoa da, arrazionalagoa. Espaziora bidaiatzen eta bertan bizi, nazioarteko estazio espazialean. Edo txinatarrean, beraiena baitute. Ilargira iritsi, Marte esploratu eta laster planeta gorrira iritsiko gara. Esan liteke gaur egun zientziak dena -edo ia dena- azaltzen duela, eta, beraz, ez litzateke zentzugabea antzinako sinesmenak ahaztuta geratzen direla pentsatzea. Eta, hala ere, badira egun magikoak, non naturak gogorarazten digun haren parte garela eta, neurri handi batean, hark zuzentzen dituela gure patuak.
Hollywooden distiraren itzala
Hollywoodeko gidoilariek greba egin dute baldintza ekonomiko hobeak eskatzeko. Ikus-entzunezko plataformetarako egindako lanaren ordain gisa diru gehiago jasotzea nahi zuten eta hilabete baino gehiago luzatu den lan-uztearen ostean, akordioa lortu dute Zinema eta Telebista Ekoizleen Akademiarekin. AEBetan zinemaren industrian lanean aritu izan diren idazle, aktore eta zuzendariek makina bat gora-behera pairatu izan dituzte historian zehar eta haien bizipenek hainbat fikziozko obra inspiratu dituzte, bai zineman eta baita literaturan ere.
Diruak ezin eros dezakeena (I)
Fukushiman istripu nuklearra gertatu eta hilabete gutxira, Suitzak zentral nuklear gehiago ez eraikitzea erabaki zuen erreferendum bidez. Bost zentral nuklear zituen martxan, zaharrena 1969koa eta gazteena 1984koa, eta haiek herrialdearen behar elektrikoen %40 hornitzen zuten. 2017an, erreferendum bidez (%58,2 aldeko botoz) erabaki zuten pixkanaka zentral nuklearrak ixten joatea, presarik gabe –haien bizitza 45 urtera mugatzen zuen proposamena bazterturik-- eta haiek energia berriztagarriez ordezkatzea. Badakizue, suitzarrek erreferendumak egiteko ohitura ona dute eta oso herrialde deszentralizatua da, 26 kantoi oso ezberdin baititu, eta bakoitzak bere ohitura eta legeak. Guk kontatuko dugun gertakaria iragan 90eko hamarkadakoa da.
GIZONIK GABEKO MUNDUAK
Gizon batek, emazte edo eta haur bat hiltzeraino gaizki tratatzen duela irakurtzen dugularik, gizonik gabeko munduez amets egiten dugu, gizonen absentziak genero biolentzia arazoak konponduko balitu bezala. Badakigu alta ez dela hala, gure inguruan, emazte bikoteetako bortizkeria kasu larriak ezagutzeko parada ukan dugulako. Galdera zera litzateke: indarkeria hori ez al da, finaren finean, gizakiaren ezaugarri sui generis bat? Ihesbiderik ez ote dago? Zutabe literario honen funtsetatik bat, urte hasieratik, anai, senar edo semeen ukabilkaden zein tiroen pean erailak izan diren hamarnaka emakume gogora ekartzean datza.
IDAZLEAREN PARADOXAK
Askotan kexatzen naiz ezertarako denborarik ez dudalako. Egia esan, egin behar dudan guztia egiteko denborarik ez dudala esatea askoz egokiagoa izango litzateke. Ziur nago (ia) guztiok sentitzen dugula inoiz gero eta lanpetuago gaudela, eta, txarragoa dena, gero eta gehiago egin, hainbat eta gutxiago betetzen dugula. Gutxienez hogeita hamabost orduko egunak izan beharko genituzkeela, egunean egoteko. Ez da ezohizkoa, baizik eta paradoxikoa, gure existentzia (edo Existentzia, letra larriz) ere paradoxikoa baita, eta bizitza (eta historia eta matematika eta literatura eta…) paradoxaz beteta baitago.
Bazen behin nerabe bat
Ikusteko, gozatzeko eta partekatzeko sortu ditugu, eta batez ere, idazleen lana ezagutarazteko.