KILOAK GORA, KILOAK BEHERA
Guztiok badakigu sare sozialak, besteak beste, erakusleihoak direla, era guztietako enpresek beren iragarkiekin entretenitzeko eta dirua etengabe gastatzera gonbidatzeko plataforma perfektuak. Publizitate hori ez da ausazkoa, agidanez, logaritmo batek gure gustuetan (hobeto esanda, gure kliketan) oinarrituta aukeratzen duenari erantzuten dio. Hala ere, duela bi hilabetetik hona, nire sare sozialak betetzen dituzten iragarki guztiak menopausian pisua galtzeko metodoak dira. Eta ez dut ulertzen, menopausia iritsi ez zaidalako eta argaltzen saiatzen ari ez naizelako.
DENBORARIK EZA
Duela bi aste, asteburu oso bat irakurtzen eman nuen. Ez dut maiz egiten, egia da. Normalean, egun bakoitzaren errutinatik biltzen ditut minutuak irakurri ahal izateko, eta asteburuetan beste gauza asko ere egiten ditut irakurtzeaz gain. Hala ere, aukera berezia zen hori, irakurtzeko gogo handia nuen liburua jaso berria bainuen. Eta %100 egia da irakurtzeko gogo handia nuela, liburua urrian eskatu nuen eta. Zazpi hilabete itxaron nituen eleberri hori iritsi arte, eta merezi zuen asteburua irakurtzen emateak.
Oroimenaren azterketa zientifikoaren sorrera
Orain arte, funtsean, filosofoek oroimenaren azterketari egindako ekarpenak jaso ditugu. Egoera errotik aldatu batez ere 1881etik 1890era bitartean egin zen. Hamarkada hura mediku frantses Theodule Ribot-en (1839-1916) Les maladies de la memoire-rekin (oroimenaren gaitzak) hasi zen.
ALDAKETA TEKNOLOGIKOEK IDAZLEENGAN DUTEN ERAGINA
Teknologiaren bilakaerak eragin nabarmena izan du idazleen idazketan, sormenean eta bizitzan historian zehar. Hona hemen ildo horretan aipa litezkeen funtsezko alderdi batzuk:
LUISA VILLALTA, 20 URTE
Plazer handirekin dakusat idazle katalanen, galegoen eta euskaldunen arteko Galeusca topaketak berriz abiatzen direla, maiatz bukaera honetan, Mallorcako Palma hiri ederrean. Ez dakit astia ukanen duten hara bilduko diren izkiriatzaileek, baina ez dezatela bazter Miquel Bareloren (1957) eskuak eta irudimenak hornitu katedraleko erretaularen mirestera joateko lehia, ahantzi gabe, mediterraneoan “pluf!” gozo baten egitekoa. Nire eguneroko izaeraren ifrentzuan, gida turistiko bat dagoela pentsatuko du irakurleak, arrazoiekin. Greziar mitologiako Tiresias bezalakoa naiz, itsua, ez-jakina, analfabetoa askotan. Beti maiteko dut hargatik, arraina eta ogia -ahalaz nerauk egina- lagun hurbilarekin partekatzeko unea. Eta Galeuscak horretarako balio duela uste dut.
Ninaren mendekua
Ninak odolaren koloreko soinekoa jantzi du. Ninak eskopeta bat du esku batean, zigarroa bestean. Indarkeria gosez dago Nina. Eta guk, zinema pantailaren beste aldean gauden ikusleok, gustuko dugu indarkeria hori, berea den zauria gurea sentitzen dugulako. Izter artetik jausten zaion zurruztada gorriaren pare, haserre korronte bat nabaritzen dugulako erraietatik igotzen. Andrea Jaurrietak zuzendutako filmeko protagonistak justizia nahi du, baina ez ziurraski erasotzailea baino gehiago erasotua epaituko lukeen justizia; bere barreneko sua, gorrotoarena, lasaitu dezakeen justizia bakarra baizik: mendekuarena.
ERREALITATEA ETA FIKZIOA: ELKARRERAGINAREN BESTE ADIBIDE BAT
Aurreko artikuluaren ildoari jarraiki, errealitatearen eta fikzioaren elkarreraginaren beste adibide bat dakart lerrootara. Kasu honetan Amerikako Estatu Batuetako literatura, zinema, hilketa saiakerak eta beste kontu ilun batzuk nahasten dira, bertako gizartea, idiosinkrasia, armak lortzeko erraztasuna eta beste faktore batzuk kontutan hartu gabe ulertu ezin daitezkeenak.
Zientzia fisikoen mendea eta Ilustrazioarena (XVII-XVIII)
Thomas Willis (1621-1675) ingelesa izan zen lehenbizikoa proposatzen oroimenaren kokapena garuna zela eta ez zerebeloa. Willisek adimen-urritasuna zuten bi pertsonaren garuna aztertu zuen, eta oso tamaina txikikoak zirela ikusi zuen. Horrek baieztatzen zuen, hain zuzen ere, adimen-gaitasunaren eta garun-masaren artean lotura zegoela.
Batzuk bai, baina ez sobera
“Ama, sar zaitez etxe barrura eta arduratu zure lanetaz (...) Kontakizuna gizonen zainpean egongo da, eta batez ere nire menpe. Nirea da, beraz, etxeko gobernua”. Hamar urte luzeren ondoren Ulises heroia etxera bueltatu eta halaxe esaten dio Telemako semeak Peneloperi. Emakume, zure gauzetara, gizonok idatziko dugu gizateriaren historia. Homerok Grezia zaharrean bere obra idatzi zuenerako erabakita zegoen noren esku zegoen boterea eta nardagarria da pentsatzea gauzak aldatu badira ere zentzu askotan nola ez diren batere aldatu. Errelatoak, Kontakizun Handiak, gizonen esku dirau.