HITZEN BURRUNBA
Mugaz bestaldeko biztanleak -zuek, nagusiki, gure euskal irakurleak- zoriontsu zarete Hispaniako lurraldeko hizkuntza ezberdinak biltzeko GALEUSCA erakundea daukazuelako. Zortez, 90eko hamarkadan zehar, behin baino gehiagotan, enkontru horietan parte hartzeko plazera ukan dut, Katalunian, Euskal Herrian eta Galizian. Eskualde horietako idazleekin harremanetan egon naiz, -eta nago oraindik-, batzuen mintzairak ikasteraino! Nor ez da oroitzen Andorratik etxerakoan zer nolako erresaka nabaritzen genuen Port de la Bonaiguako bihurguneetan gora gentozela edo Ebre ibaiaren deltan barna ibili ginenekoaz. Memoria zehatz eta hunkigarriak elikatzen du literatura.
Zoritxarraren haziak
Zorionaren hazien ondotik, zoritxarraren hazietan zentratuko naiz. Gure mendebaldeko gizarteetan, tamalez, suizidio ugari gertatzen dira. EAEn bertan, hiru egunez behin. Non daude, bada, sufrimenduaren haziak? Hasteko: gutako bakoitzak zorionaren bilatzaile bilakatu behar du, zeren zoriontasuna bilaketa bat da, beste ezer baino gehiago, gaia aztertu duten autore askorentzat. Moderno izatea norberaren zoriaz etsitzeko gai ez izatea da.
Mentore-Mentoretua, elkarri elikatzen dion binomioa
Zorionekoa izan zen Telemako, aita Ulises urruti izan zuen bitartean, Mentor bidelagun edo aitaorde delakoa izan baitzuen. Horrenbestez, ahots hori ez dugu berria, mentorearena irudi iraunkorra baita gure historian barrena. Literaturaren haritik tiraka, asko izan dira odisea bilakatu diren lanak, hain zuzen, eta baita ere horri egoki aurre egiten jakin barik gelditu diren beste horrenbeste idazle-heroi. Idaztea, sortzea eta, azken batean, irudimena askatzea, benetan oso zeregin atsegingarriak badira ere, ideia batek trabatuta utzi gaitzake edozein momentutan, eta, ezintasun horretan iltzaturik, baliteke istorio batzuek inoiz argirik ez ikustea.
Argiaren zaporea ezagutu nuenekoa
Zortearen jainkoa da. Samurtasun basatiaren eroale. Lola Nieto
Ukondoak sukaldeko mahai gainean jarrita, tomatea zuritzeari ekiten diot idazkeran barrualdeko hitzak zuritzen ditudan bezala. Kaltetutako zatiak kentzen ditut, frutaren gainazal gorri eta leunaren gaineko orban ilun guztiak.
Badago itxaropena
Gauzak gertatzen dira Iruñean. Toki guztietan bezala. Baina erran nahi dudana da, gauza interesgarriak gertatzen direla Iruñean. Ikusi nahi dituenarentzat, noski, eta interesgarritzat nik hartzen ditudan gauza berak hartzen dituenarentzat, ere. Iruñea badelako, alde batetik, Opus Deiren etxea, eliza usaina dariona nonahi, zezenketak eta entzierroak eta erakin faxistak kentzeari beldurra dion leku hori. Baina belarrimotza bezain euskalduna den Iruñean, aste berean, lau egunen bueltan, ikusi ditzakezu ekintza poetiko performatiboak, mugak hausten dituzten antzezlanak eta aniztasunari lekua egiten dioten besta espazioak.
Itsasoa
Txinpartez beteriko egunak idazketari atarramendu ona atzeratzeko xedez, kontu asko nahasi, hibridatu eta txirikordatu egin baitzaizkit bat-batean.
Duela aste batzuk, Holokaustoaren Oroimenaren Nazioarteko eguna ospatu zen, izan ere 80 urte bete dira Sobietar Batasuneko tropek Auschwitz askatu zutela. Milioi bat preso judutar erail zituzten naziek toki beltz hartan, inolako eskrupulurik gabe.
Naziek Europa osoan burutu zuten sarraski eta jazarpen hartatik asko ere, zorionez, bizirik atera ziren, giza-elkartasuna itzela hedatu zelako herrialdez herrialde, pertsonaz pertsona.
BERRIZ ERE TWIN PEAKS
David Lynch (1946-2025) zinegileak mundu hau utzi zuen iragan urtarrilaren 15ean eta gutariko ainitzentzat artista amerikarraren obra berrikusteko aitzakia izan da. Mezuak trukatu eta bakoitza gure plataforma kutunenari lotu gatzaizkio, Mullholland Drive (2001) edo Blue Velvet (1986) edo oraino The straight story (1999) ikusteko, gozamenez eta pazientziaz. Lynchen zinema ez da erraza, mundu onirikoarekin jostatzen da, 56. Salmoa marmartzen duen Elephant Man (1980) izugarri hartan barne. Irudien zurrunbiloan galtzea onartu behar dugu, ez ulertzea, gauzak artistak eskaintzen dizkigun moduan onartzea, bizitzarekin egiten dugun eran funtsean.
Zorionaren haziak
Lehen artikulu honetan, zorionaren hazietan zentratuko naiz eta bigarrenean, zoritxarraren hazietan. Hirugarrenean, zorionaren agertokietan jarriko dut begia, eta azkenengoan, zoriontsu sentitzeko nortasunaren ezaugarrietan.
Urteko film onena
Sari banaketen garaiak bizi gaituen honetan, ohar bat: Film Onenaren Sariaren irabazlea ez da film onena. Sorkuntzaren muinera, zentzura eta zergatira jotzen badugu, are gehiago, ez dago “film onena” kontzepturako lekurik ere, subjektibotik sortzen den horren objektibiziazio saiakera indarkeria ariketa bat delako bere horretan. Ez dago film onenik, ezin da aukeratu, inposiblea da.