‘O Corno’, isiltasunez jositako sareak
Ez kontatu, erakutsi. Zinemagintzan eta literaturan maiz errepikatzen den iradokizunetako bat da.
OSTATUETAKO HITZAK
Gure herri txikiak, dagoeneko, egiazko desertuak dira. Hamar kilometroko lasterraldi luze batean, bidez bide, ingurua egiten diozunean, ez duzu jada nehor gurutzatzen. Autoen ibilera errazteko pilota plaza erauzi zutenetik, plazak ere ez du batere potretik.
HAIZEZKOA, KRESALEZKOA
Betidanik sentitu izan dut nire bizitzatik alde egiteko beharra. Txikia nintzenean argi nuen ez nuela Burlatan, Nafarroan edo Euskal Herrian bizi nahi. Egia esan, ez nuen inon bizi nahi, ez nuen bizileku edo inguru zehatz eta mugatzaile baten menpe bizi nahi. Bidaiaria izan nahi nuen, nomada edo espiritu aske bat, seme-alabarik gabea, harreman monogamorik gabea, nire amestutako hegoei su emateko gai izan zitezkeen eskurik, gorputzik, katerik gabea. Idazle izan nahi nuen, eta arkeologo ere bai. Lurraren azpian dagoenari buruz idazten zuen bidaiaria.
“Poesiak oraina esplikatzeko balio du, eta, ahal bada, etorkizuna esplikatzeko ere bai”
Urrian egonaldia egin zuen Pau Vadell Vallbona (Calonge, Santanyi, 1984) idazleak Pasaia Donibaneko Hugoenea idazle-etxean. Historian lizentziatua eta Literatura Katalanetan Masterra da, eta poeta, editore eta kultur kudeatzaile. Idazle gazteen Pèl Capell kolektiboaren sorreran parte hartu zuen 2008an, Adia Argitaletxea sortu zuen duela hamar urte. 2017an, Jocs Florals de Barcelona Poesia Saria irabazi zuen Esquenes vinclades (Bizkar elkartuak) lanarekin. Poeta baita, poesia liburu bat hartuta joan gintzaizkion: Hilda dago poesia? ¿La poesía está muerta? (Pamiela, 2016) Joseba Sarrionandia egile.
Ainhoa Añorga, Berlingo Euskal Etxearen presidentea
Donostiatik Berlinera joan zen Ainhoa Añorga 90eko hamarkadan bere alemana hobetzeko. Laster Euskal Herrira itzuliko zela pentsatu arren, han geratu zen, eta gaur egun Berlingo Euskal Etxearen presidentea da. Berarekin hitz egin dugu, Berlinen egosten ari dena jakiteko.
“HALLOWEEN”, EDO “ARIMEN GAUA” EDO “GAU BELTZA”?
Udazkenarekin batera, iristeko dauden garai hauetan aurki dezakegu denboran hurbilen dauden tradizioen bilakaeraren adibideetako bat. Urriaren amaiera hurbiltzen ari delako eta, ohikoa den bezala, gure lurraldean asko direlako inportatutako jaiegun bat ospatzeko prestatzen ari diren haurrak, azken urteotan gutxik bezala indarra hartu duena. Asmatu duzu, Halloween da, hildako bizidunen gaua. Estatu Batuetatik iritsita, festa hau gure gazteen artean txertatu da, arrakasta geldiezinarekin. Mozorroak, gozokiak, heriotzaren misterioa, mamuak, zoombiak... konbinazio erakargarria, nola lehiatu horrekin? Zaila dirudi, ezta? Baina kontutan hartu behar dugu gauza bat: orain barniz kolonizatzailearekin eta ikuspegi erabat komertzialarekin datorkigun festa hau duela hamarkada batzuk abiatu zen kontinente zaharretik Ipar Amerikako gizartean kokatzeko. Beraz, gurea izandako festaren bueltaren aurrean gaudela esan dezakegu.
Maitasun kantuak
Ezin dut zu gabe bizi. Zurekin egon nahi dut gau eta egun. Neska, erotu egiten nauzu. Nire bizia emango nuke zuregatik. Honako hauek, edo antzeko beste lelo batzuk, edozein hizkuntzatako maitasun kantuetako hitzetan txertatu izan dira. Gaur egungo ikuspegitik, ordea, lelo horiek, maitasun erromantikoaren isla argiak direnak, kurtsi samarrak iruditu ahal zaizkigu. Maitasunezkoak dira historian zehar konposatu diren kantuen kopuru handi bat, baina, halako mezuekin, ez al dira zaharkituak gelditu? Duela urte batzuk maizago erabiltzen zirela uste dut. Reggaetoia albo batera utzita, (nik entzuten ez dudan musika estiloa, ez dudalako gustuko), pop, rock edo heavy metal estiloetan, ez daudela hain boladan esango nuke; musikariek ez dituztela lehen bezainbeste sortzen. Orduan, galdera egin dezakegu: maitasun kantuak desagertzeko bidean al daude?
Pertsonaren kontzepzio narratiboa
Bigarren Mundu Gerran, Frantziako Erresistentziako kideek bonbaketariak gidatu zituzten naziek okupatutako Frantziaren gainean. Bonbak fabriketara eta jomuga militar batzuetara jaurtitzen bazituzten ere, ezin zuten saihestu hildako zibilak egotea. Egun batean, hegazkin bonbardatzaile horietako baten pilotuak, aginduak jasotzean, ikusi zuen jomuga bere jaioterria zela (istorio hau, beharbada, ipuina baino ez da; guretzat interesgarria halere!) Misio horretatik bera kentzeko eskatu zuen.
Martin Ugalde (1921-2004)
Oso indibidualistak jarrita gauden honetan, norbanako bakoitzak kasik bere proiektu pertsonalei bakarrik kasu egiten dien honetan, laurogeitaka urteko bizitzan andoaindarrak izan zituen hiru atxikimendu indartsuk biltzen didate arreta eta sortzen didate miresmena: familia, aberri eta euskararekiko haren atxikimenduak, eta bere izaera pertsonalari dagokionez, haren moldakortasunak.