Abian da Espainiako Estatuko idazleen elkarteen Konferentzia
Euskaraz, asturieraz, katalanez, galegoz eta gaztelaniaz idazten duten autoreen ordezkaritzak bilduko dira martxoaren 16an, Sorian, Konferentzia eratzeko. Helburua da administrazio espainiarraren aurrean elkarteak koordinatu, eta talde egonkor bat osatzea. Sinatzaileen artean, Galeusca Federazioa osatzen dugun elkarteak gaude: Euskal Idazleen Elkartea, AELG eta AELC.
2015ean abiatu zen elkargunea, idazle erretiratuen aldeko eskariarekin batera Artistaren Estatutua eskatzeko. Luze eztabaidatu ondoren, hainbat eskaera adostu ditu, guztiak ere autoreen lan baldintzak hobetzeko. Hona, laburbilduz plataformaren nondik norakoak eta eskaera zehatzak:
IDAZLEEN ELKARTEEN KONFERENTZIAKO ESKARIEN PLATAFORMA
Santa Klara gunea. Soria, 2024ko martxoa
Idazle Elkarteen Konferentziak, 2016ko abendutik aurrera Konferentzia osatzen duten erakundeen urteroko Topaketetan egin diren hausnarketa kolektiboaren eta eztabaiden emaitza gisa, gure kolektibo profesionalaren aldarrikapenen eta eskarien plataforma hau onartzen du, bereziki administrazio arduradunei zuzenduta, Kultura eta Kirol Ministerioari, autonomia-erkidegoko gobernuetako Kultura Kontseilaritzei eta, konponbideen konplexutasuna eta zeharkakotasuna kontuan hartuta, gobernu zentraleko Ogasun, Gizarte Segurantza eta Lan Ministerioei.
A. IDAZLEEN, ITZULTZAILEEN ETA ANTZERKIGILEEN LANBIDE EGOERA HOBETZEKO NEURRIAK
1. Jabetza Intelektualaren Legea eta testuinguru teknologiko eta digital berria: Espainiako egungo legeriak nazioarteko eta Europako araudira egokitu behar du, eta argi eta garbi egin behar du Jabetza Intelektualaren eskubideen titularren defentsaren alde, gaur egun Merkatu Digital Bakarrean Egile Eskubideei buruzko Europako Zuzentaraua ezarri eta transposizioaren eta Europako eta Estatuko esparruetan lege-neurriak artikulatzearen testuinguruan, idazleen eta itzultzaileen eskubideak maila guztietan babesteko Adimen Artifizialaren (AA) ezarpenaren aurrean. Helburuak hauek dira: 1) Administrazioek legez kanpoko kopia eta pirateria eragozteko bitarteko eta baliabide nahikoak izan ditzaten lortzea. 2) Beren lanen erreprodukzioak hezkuntzaren, unibertsitatearen eta enpresaren esparruan egiteagatik egileei ordainsaria ematea. 3) Zuzentarau horren transposizioan, egileek prentsa-editoreek Interneteko eta sareetako egile edukiak erabiltzeagatik plataformetatik jasotzen dituzten diru-sarreren "zati egokia" jasoko dutela sartzea. %15 izango da lortu nahi dugun zenbatekoa. 4) Egileen eta itzultzaileen lanak eta horien originaltasuna babestea, bai eta AAren plataformek obra horiek erabiltzeagatik egiten duten ordainketa zuzena ere, betiere haien baimenarekin eta uneoro iturrien identitatea bermatuz. Lantzen ari den Europako Legeak printzipio horiek jaso ditzan lan egitea.
2. Argitaletxeek Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorraren
egileari, kontrakorik adostu ezean, kontratua sinatzean aurrerakina ordainduko zaiola bermatuz. Eskubideei buruzko aurrerakinak, gutxienekoa izan arren, araua izan beharko luke, eta ez salbuespena, argitaratzailearen eta egilearen artean kontrakoa adostu ezean.
3. Idazleak komunikabideetan egindako lana ordaintzeko eskatzea, digitalak nahiz paperezkoak izan. Egunkarietan eta aldizkarietan egindako artikuluek eta bestelako kolaborazioek konpentsazio ekonomikoa izan behar dute beti.
4. Araudi zehatz bat onartzea, argitaletxeei zehapen eredugarriak ezartzeko, baldin eta egileren baten obrari buruzko abusuzko kontratuak ezartzen badituzte, edo idazleari kontratatutako lanaren eskubideen bidezko ordainsariaren printzipioa urratzen badute, edo kontratuan edo legean ezarritako epeak artifizialki eta bere kabuz betetzen ez badituzte. Ezinbestekoa da esparru-akordio bat sinatzea Espainiako Editoreen Gremioen Federazioaren eta sinatzen duten elkarteek ordezkatzen dituzten idazleen artean.
5. Mekanismo tekniko eraginkorrak ezartzea (aleak zenbatzetik hasi eta inprimatzaileak eta editoreak ziurtatzerainokoak).
beren liburuen tirada zorrozki autoreek kontrolatu ahal izan dezaten
informazioaren teknologia berriek eskaintzen dituzten tresnak erabiliz. Tresna horiei esker, argitaratzaileak eta egileak "denbora errealean" jakin dezakete zer salmenta egiten dituzten, eta CEGALekin eta beste instantzia batzuekin (digitalak zein fisikoak) akordio-politika bat garatuz, liburu-katearen azken kate-mailan esku hartzen baitute, hau da, irakurleek egiten duten erosketa-prozesuan.
6. Eskubideak ez ordaintzeagatik edozein auzitegik argitaletxeei emandako kondena-epaiak betearazteko berme errealak, dela "ad hoc" aseguruak harpidetuz, dela Argitalpen Funts Komuna sortuz.
7. Beren hizkuntzak eta literaturak edo eginkizun hori bete dezaketen beste erakunde batzuk barrutik nahiz kanpotik sustatzeko helburua duten Institutu Ofizialen bidez artikulatzen eta garatzen laguntzea, gure geografian dauden hizkuntzetan idazten duten egileen lanak kanpoan itzultzeko eta editatzeko beharrezko tresnak erabiliz.
8. Estatuko eta autonomia-erkidegoko dirulaguntzak eta laguntzak bultzatzea eta handitzea. Planak sendotzea eta handitzea itzulpengintzarako eta literatura-sorkuntzarako laguntzak, errealitate teknologiko berrietara egokituz.
9. Erretiro-pentsioaren eta Jabetza Intelektualaren Legearen 10. artikuluan jasotako jardueren ondoriozko egile-eskubideen edo diru-sarreren arteko bateragarritasunari buruzko 2019ko apirileko Errege Lege Dekretua aldatzea, honako hauek kontuan har daitezen: lanerako ezintasun iraunkorragatiko pentsioak,
kotizazio gabekoak eta gutxienekora iristeko osagarriak dituzten pentsioak.
10. 2019ko Errege Dekretua eta haren garapenak aplikatzeko ardura duten erakundeetako funtzionarioen prestakuntza eta administrazio-prozesuak azkar egokitzea eskatzen dugu. Ez da onargarria bateragarritasunerako eskubidea duten egileek hainbat instantziatara jo behar izatea eta itxaronaldi luzeak egin behar izatea, hain zuzen, funtzionarioek berrikuntzak ez ezagutzeagatik.
11. Langile Autonomoen Araubide Berezia idazlearen lanaren ezaugarrietara egokitzea, idazleak bere lana erregimen horretan egitea aukeratzen duen kasuetan, kotizazioak urteko diru-sarreren mailarekin eta bere lanaren aldizkako izaerarekin lotuz. LITERATURA-EGILEAK epigrafea sortzea EJZn, eta JABETZA INTELEKTUALAREN ERRENDIMENDUETARAKO lauki espezifiko bat sortzea PFEZaren aitorpenean.
12. Europako araudiaren arabera, liburutegi-maileguaren egileen ordainketa arautzea, ordaintzeko betebeharra gobernu zentralean eta autonomia-erkidegoetan zentralizatuz eta bidezko tarifak ezarriz. Urrats garrantzitsua eman da ordainketa hori probintzietako diputazioetan kokatuz, baina funtsezkoa da prozesua adierazitako norabidean sinplifikatzea.
13. Literatura-egileek eta kazetariek prentsako editoreek dagozkien eskubideen kudeaketa kolektiboko erakundearen (CEDRO) kopia pribatu gisa jasotzen dituzten diru-sarreren ehuneko justuan parte hartzea bermatuko duen akordioa ezartzea.
14. Egile erakundeen eta Cervantes Institutuaren arteko harreman iraunkor eta egituratua lortzea, bai eta penintsulako kultura eta hizkuntza desberdinen erakunde hedatzaile eta sustatzaileekin ere, hala nola Institut Ramon Llull, Etxepare Euskal Institutua, Consello da Cultura Galega, bakoitzak bere eskumen-eremuan, kanpoan egiten diren jardueren proposamenean parte hartzeko eta erakunde horiek Espainiatik kanpo egiten dituzten literatura-programetan idazleak, itzultzaileak eta antzerkigileak egoteko.
15. Pirateriaren aurkako neurri eraginkorrak artikulatzea, egileen lana Interneten merkaturatzeko segurtasun juridikoa bermatuz eta Legearen 158. artikuluan jasotako jabetza intelektualaren eskubideak babesteko prozedurak arinduz.
16. Jabari publikoko liburuen salmentaren tratamendu fiskala. Idazleentzako Elkartasun Funtsa sortzeko jabari publikoaren parte diren eskubideak dituen liburu saldu edo mailegatu bakoitzaren gainean zehaztu beharreko portzentaje bateko karga sortzearen azterketa.
17. Espainiako Gobernuak edo, hala badagokio, Parlamentuak, Jabetza Intelektualaren Jurisdikzioa sortzea, dagokion Epaitegi Zentralarekin, eta hori, esperientziaz, premia objektiboa da, jabetza intelektualari dagokionez esparru juridikoan dauden mugak direla eta.
B. LIBURUAREN INDUSTRIA HOBETZEKO ETA EGILEEN LAN PROFESIONALA BULTZATZEKO
1. Hezkuntzaren eremuan irakurketaren eta liburuaren aldeko politikak garatzea. Beharrezkoa da hezkuntza-gastua handitzea eta eskola-eremuan irakurzaletasuna sustatzeko ekimenak eta ikasgelako liburutegiak sustatzeko politika aktiboa garatzea.
2. Mezenasgoaren Lege berri bat egitea eta abian jartzea, kultura-industrien garapena eta inbertsioa errazteko, errealitate berrietara egokituta.
3. Administrazioekin lankidetzan aritzea LIBURUA ETA IRAKURKETA SUSTATZEKO PLANA garatzeko, jarduera erabakigarri horren etorkizunari arrakastaren ikuspegitik aurre egin ahal izateko. Estatuko plana autonomia-erkidegoetakoekin eta udaletakoekin koordinatzeko beharra. Konferentzia osatzen duten elkarteek konpromisoa hartu dute beren lurralde-eremuetan horrelako planak diseinatu eta abian jartzeko.
4. Liburu-dendak kultura-erreferentzia gisa prestigiatzeko estatuan kanpaina babestea. Autonomia-erkidegoak eta udalak buru-belarri inplikatu beharko liratekeen kanpaina.
5. Liburutegi publikoei aurrekontu nahikoa ematea eta horien erosketak erreferentziako liburu-dendetan egin daitezen zaintzea.
6. Liburuaren Legeari erregelamendu bat egitea, aipatutako legearen urraketetarako zehapen-prozedura garatzeko.
7. Liburu-dendetarako ICO kreditu-lerro bat funts nahikoekin hornitzea. Asmoa da liburu-dendak teknologikoki eta fisikoki modernizatu ahal izatea. Testuinguru horretan, Estatu osoan liburu-dendak babesteko eta sustatzeko plan bat egitea, eta laguntza ekonomikoa ematea, erkidegoetan, liburu-denden egileak bereziki sustatzen dituzten liburu-dendei.
8. Gazteentzako kultura-bonua sendotzea eta handitzea. Helburu posible bat da, duela urte batzuk, norabide horretan, Eusko Jaurlaritza erakutsi zuen bezala, eta berriki estatu osorako kultura-bonu gazte bat martxan jarri izanak agerian uzten duen bezala.
9. Autonomia-erkidegoek hartutako neurriak harmonizatzea, familia guztientzat derrigorrezko irakaskuntzan testuliburuak eta hezkuntza-materiala eskuratzen laguntzeko, batez ere babesgabeenentzat.
10. Funts bibliografikoak digitalizatzeko prozesuak sustatzea eta eduki digitalak banatzeko plataformak sortzea. e-Biblio izenpean ezarritako sistema jarraitu beharreko adibide bat da.
11. Era guztietako liburutegietako sare eta sistema guztien garapenean inbertsio jarraitua eta gero eta handiagoa egingo dela bermatzea, liburutegien arloko legezko betebeharrak betez eta herritarren bizitza hobetuz gizarte inklusiboago eta informatuago batean, eta etorkizunerako aukera hobeak eskainiz.
12. Idazleen kolektiboaren presentzia artikulatzea, beren erakundeen bitartez, administrazioekin hitz egiteko instantzia gisa, beren lanaren garapenari eragiten dioten arazoak konpontzeko.
13. Komunikabide publikoek (autonomikoak, estatukoak eta tokikoak) protagonismo handiagoa izan dezaten eskatzea, Espainiako Irrati-telebista Korporaziotik hasita kulturaren sustapenean, batez ere liburuen munduan. Baliabide publikoek eragileak izan behar dute arlo honetan.
14. Argitaletxe independenteei zuzendutako baliabideak gehitzea, liburuak argitaratzeko, liburutegi publikoen sareak eta administrazioaren mailen mendeko kultura-etxe, gizarte-etxe eta herri-unibertsitateek titulu berriak eskuratzeko.
Eskaera zerrenda sinatutako Elkarteak
Asociación Colegial de Escritores de España (ACE), Asociación de Escritores de Euskadi – Euskadiko Idazleen Elkartea (EE-EIE), Asociación Valenciana de Escritores y Críticos Literarios (CLAVE), Asociación de Escritores Extremeños (AEEX), Asociación Aragonesa de Escritores (AAE), Asociación de Escritores de Castilla La Mancha (AECLM), Asociación Navarra de Escritores – Nafar Idazleen Elkartea (ANE-NIE), Sociedad Cántabra de Escritores (SCE), Nueva Asociación Canaria de Escritores (NACE), Asociación de Escritores y Escritoras de Asturias (AEA), Asociación Riojana de Escritores (ARE), Asociación de Escritoras y Escritores en Lingua Galega (AELG), Asociación de Escritores en Lengua Catalana (AELC), Euskal Idazleen Elkartea (EIE)