I

(lehen atala)

Gaur kontatuko dudan hau ere Buenos Airesen (BA) gertatu zitzaidan. Behar bada, nire esperientziarik bitxienetako bat errealismo magikoaren kontinentean. Holakorik, noski, ez litzateke sekula gure Euskal Herrian gertatuko; hemen, errealitatearen zentzu arrazional zorrotza izateaz gain, mikrokosmos literario aratza eta interes ezkuturik gabea, eta berezko izaera leiala eta zintzoa baitauzkagu. Euskaldun hitza. Gertakariak urrun kokatu, itsasoaz gaindi, eta zerikusia duten pertsonek euskaraz jakin ez arren, izen guztiak asmatuak izango dira. Hori hemengo fikzio bakarra, gainerakoan nire idatziek benetan gertatutakoak jasotzen baitituzte, salbuespenik gabe.

Otsaila zen, hego-hemisferioko uda betean, beraz, eta BAn urtu egiten ziren, asfaltoarekin batera, farolak, botilak eta ideiak, pizzetako mozzarella eta izozkiak legez, hain italiarra den hirian. FLIA bat antolatu zen auzo langile batean, eta han nengoen ni, erdaratutako bi nobelen hogei bat ale andetar estiloko tapiz koloretsu batean zabalduta, garagardoak askoz azkarrago desagertzen zirela liburuak baino. Hor hurbildu zitzaidan morroi luze bat, axolagabea nahi zuen estilo dotore eta arinean jantzita, kristal berdeko betaurrekoen eta bizar sarriaren atzean babestuta inguratzen zuenaz zeukan iritzia. Deigarria egin zitzaion nire postu ziztrina, ordea, eta nire azentuari igarri eta euskalduna nintzena jakin zuenean, begiak aterperik gabe erakusteraino piztu zitzaion interesa. Garagardoa onartzeaz gain, liburu bien ale bana eroan zuen poltsikoan, eta azken unean baino ez zidan esan Malapasada argitaletxe handiko editorea zela. Berdin geratu nintzaion begira eta, ezer esateko ez neukala ulertuta, agur esan eta beste postuetarantz jarraitu zuen.

Martxoa zen haren deia jaso nuenean. Telefonoa ez dakit zelan lortu zuen, baina gutxi axola. Une batez, nire liburuei buruz zerbait esango zidala otu zitzaidan, baina, niretzat eskaintza bat zeukala aurreratu arren, zerikusirik ez nik idatzitakoarekin: argitaletxeak urtero antolatzen laguntzen zuen lehiaketa potolo bateko epaimahaikide izan nendila nahi zuen. Aho bete hortz ni. Ez dut inoiz horretarako inolako gogorik izan, baina Bartolini jaunak -demagun hori zela haren abizena- lortu zuen nire baiezkoa. Esperientzia berriak bizitzeko ez nengoen BAn, ala? Gero jakin nuen lehiaketa horretan ematen zen saria Argentinako itzalik handienetakoa zela. Zergatik aukeratu ninduten epaimahairako? Ondorioztatu nuenez, Bartolinik gustuko zeukan bere iragan ezkertiar alternatiboari hautsa kentzea, lantzean behin, eta euskal idazle anarkista bat epaimahaian izateak exotismo puntua erantsi, eta luzatu egingo zion itzala. Ez nuen ondo kalkulatu non sartzen nintzen, baina, hango inflazio itogarria kontuan hartuta, diru-iturri gehigarri hori tentagarria zen oso; dolarretan, gainera, ordain ziezadatenerako baliorik galduko ez zuen monetan.

Gainerako epaimahaikideak ez nituen ezagutu lehenengo deliberoak egiteko elkartu gintuzten arte. Ordurako, zintzo demonio, irakurrita neuzkan bidali zizkidaten ehun eta hogeita zortzi eskuizkribuetatik berrogeita hamasei, eta haien artean eginda neukan nire sailkapena. Egia esan, nire fitxa guztiak jarri nituen liburu baten alde. Txundigarria zen, bai estiloan, bai egituran. Pertsonaiek orrietatik kanpora egiten zuten salto, eta zaila zen irakurri ondoren urdailean eta garunean utzitako korapiloak askatzea. Bazeuden beste batzuk ere, oso onak, baina ez haren parekorik. La masa de las empanadas zuen izena. Egilea, esan gabe doa, sariduna erabaki eta notario batek plika zabaldu arte ez nuen jakingo. Berak irabaziz gero, jakina, bestela suntsitua izango baitzen, ahaztea komeni diren dokumentu galgarri guztiak legez.

(Jarraitzeko...)