Hasi baino lehen, ez dadila inor lar poztu, ez baitut idatziko ezein aberriren balizko independentzia politikoaren prezioaz. Gauza itxuraz xumeago bat hartuko dut hizpide: idazleen eta, oro har, artisten independentzia intelektuala. Lagun batek eskatu zidan iritzia behinola, Buenos Airesen. Koka nezakeen testuingurua hiri kaotiko amaiezin horretan ugariak diren Paris zaporeko kafetegi horietako batean eta asmatu giro bohemioko tertulia literarioak barreiatzen zirela mahaietatik, baina seguruenik bigarrenez zapuztuko dut irakurlea. Tokia mitikoa zen, bai, baina Buenos Aires punk eta lumpenaren parametroetan. Salón Pueyrredón zen lekua, Batra eta beste punk zahar batzuen aterpea, kontzertu-aretoa, taberna..., eta garai haietan, hilean behin, literatura undergroundaren epizentroa. Hain zuzen ere, hori zen gu han egoteko arrazoia: gure Letras al margen programarako bigarren grabaketa. Izan ere, martitzen hartan Literapunk zikloa tokatzen zen Salón Pueyrredónen. Urte batzuetan Liburu punkaren eta eratorrien azoka ere egin zen bertan, eta halakoetan argitaletxe txikien, fanzinegileen eta bestelako bitxikeriak eskaintzen zituztenen mahaiek betetzen zuten areto zabala. Literapunk bestelakoa zen: hilean behin, hiriko idazlerik lumpen eta apurtzaileenak -zentzu askotan- biltzen ziren bertan sexuz eta probokazioz betetako poemak eta ipuinak irakurri eta performanceak egiteko, eta tarteka musika akustikoa jotzen zen zuzenean, garagardoa, ardoa eta pizzetak mahaiz mahai zebiltzan bitartean, ohiko bisitarien gozamenerako. Ez dut inoiz hainbeste punk ikusi literaturaz gozatzeko bilduta. Esperimentu sozio-literario horren arduradunak Paraguaiko idazle berezi bezain zoragarri bat eta hiriko musikari bat ziren, eraikinean zegoen irratirako -Radio de Salón- programa bat egiten zutenak.

Garai hartan, aurreratu legez, Letras al margen programa egiten ari ginen Antena Negra TV telebista komunitarioarentzat, Prosegurren eta gobernuaren kontra borrokatzen ginen bitartean, 2001ean okupatutako eraikin hartan -bankua izan zen lehenago, toki seguruagorik nekez- iraun ahal izateko eta transmititzen jarraitu ahal izateko. Niri otu zitzaidan literatura undergroundari buruzko programa bat egitea eta, halako batean, jakin nuen nik egiten nuenak -grabaketetarako agenda antolatzea, funtsean- ekoizle bihurtu ninduela. Diruari lotuta ulertu nuen nik beti berba hori, eta gure programaren aurrekontua zero peso zirela kontuan hartuta, txiste bat ematen zuen ezeren ekoizle izateak. Baina ekoizlea antolatzailearen sinonimoa ere badela jakin nuen eta, antza, nirea zen taldean bururik antolatuena. Denboraldi oso bat grabatu genuen, zortzi kapitulu guztira, estreinaldi ia denak atzeratuta iritsi baziren ere, edizioan ataskatuta beti.

Denak atera genituen, hala ere, eta gau hartan horretantxe ari ginen: Salón Pueyrredónen Literapunk programarako grabatzen. Ni nintzen holako giro literario-etilikoetan sarrien mugitzen zena, eta, beraz, holako uneak baliatzen nituen programan aterako ziren idazleak, argitaletxeak, liburutegi anarkistak, aretoak, azokak... kontaktatzeko. Lagun hari galderak egitea gustatzen ei zitzaion, lehenago beste bat egin baitzidan: baikorra zara? Etorkizunari eta iraultza batek denok paradisu anarkistara eroateko aukerei buruz ari zen. Erantzun nion, noski, baina ez da hona ekarri nahi dudan galdera. Garai haietan bolo-bolo zebilen bere burua disidentetzat zeukan idazle ezagun batek elkarrizketa batean bere bidea zuritzeko esan zuena: literatura komertziala egin zitekeela norberaren independentzia galdu gabe. Horixe lagunaren galdera: ea badagoen independentea eta komertziala izaterik. Azalpenez betetako erantzun luzea etorri zitzaidan burura, nire ohiko estiloan, baina, han jende askok galego esaten zidalako, beharbada, galiziar estiloan erantzun nion, beste galdera batekin, eta horrekin konformatu beharko du irakurleak, bera konformatu zen bezala: zein da zure independentziaren prezioa? Nik oraindik ez dut nirearena aurkitu...

(OHARRA: eduki hau  Creative Commonsen Aitortu-PartekatuBerdin 4.0 Nazioartekoa lizentzia pean idatzita dago )