Baionako Fakultateko ikertzaile, irakasle eta idazlea da Ur Apalategi (Paris, 1972); berriki, Ikerketak Zuzentzeko Habilitazioa eman diote, Saizarbitoriaren bigarren idazlealdia edo euskal literatur sistemaren berkonkista 1995-1996 gaiaz egin lanagatik. Bernardo Atxagaren obraz idatzi tesiari oihartzun berri bat ematen dion lana. Liburu formatuan argitaratzekoa du euskaraz.

Bernardo Atxagaren «lehiakide serio bakar» gisa aurkezten duzu Ramon Saizarbitoria; zergatik?
Adibide zientifiko bat emateko. Idurre Alonsok aurkeztu zuen doktorego tesian irakasleekin hainbat elkarrizketa egin zituen jakiteko nola hautatzen dituzten ikasleei irakurgai gisa ematen dizkieten obra literarioak. Hor, jada, sailkapena ikusten duzu. Atxaga da lehena, eta Saizarbitoria bigarrena. Horra elementu objektibo bat. Gero, sineste pertsonala dago. Bi autore horiek lehian daudela deritzot, bata bestearen parean. Obren irakurketak eramaten nau pentsatzera beraiek ere horrela bizitzen dutela.

Berkonkistaz ari zara baita, zergatik?
Saizarbitoria euskal eleberriaren modernizatzaile nagusi gisa kontsideratua izan da hainbat urtez. Gero, hemeretzi urtez isildu da. Lehen mailan egon eta Atxagaren fenomenoa agertzen denean, batbatean, baztertuta gelditzen da, eta ahantzia. Atxaga bihurtzen da euskal literaturako gunea, eta Saizarbitoria aspaldiko idazle bat. Bigarren mailakoa. Horregatik aipatzen dut berkonkista. Nire iduriko, Saizarbitoria idaztera bultzatu duen elementuetariko bat hori da, bere tokia galdu izana. Berreskuratu nahi izan du. Eta itzuli den Saizarbitoriak lehen mailako eleberriak idatzi ditu. Ni, bere obran, xede horren, anbizio horren aztarnak aurkitzen saiatzen naiz. Lehia horren aztarna alegorikoak. Bi modelo literarioen lehia badago. Euskal literaturaren kontzepzio ezberdinak dituzte, gainera, biek. Ez dira ados.

Zertan ez dira ados? Atxaga autore «triste» gisa aurkeztu zenuen zure tesian; Saizarbitoria, beraz, ez litzateke hain tristea?
Atxagak euskal literatura ikusten du begirada objektibo eta argi batekin. Kanpotiko begirada batekin. Mundu mailan kokatzen da. Eta mundu mailan euskal literatura zer da? Objektu literario periferikoa. Bera hortik abiatzen da bere literatura eraikitzeko.

Zure aurkezpenean etnodezentrismo neologismoa erabili zenuen horren izendatzeko, esplika dezakezu?
Etnozentrismoa da nire arabera mundu guztia epaitzea, nire zilborrari begira egotea. Etnodezentrismoa da ni bazter bat naizela. Eta hori onartu behar dut.

Horrek suizidio kolektibo batera garamatzala gehitu zenuen...
Niretzat, suizidio bat da kultur jardunean jarrera etnodezentrista batekin aritzea. Hau da, ongi iruditzen zait kanpoko begirada ukaitea, baina orekatuta, barne begirada sendo batekin. Kanpoko begiradarekin soilik ari baldin bagara, edo kanpoko begiradari uzten badiogu toki gehiegi hartzen, horrek autodesbalorizaziora garamatza. Iparra galtzen dugu. Une oro ari gara besteei begira, pentsatuz besteek dutela egiaren monopolioa. Besteek dutela bakarrik legitimitatea gu epaitzeko. Bien artean erdibide bat badagoela uste dut.

Saizarbitoriarena?
Ba, bai. Irakurle gisa, bere literatura irakurtzen dudanean, ematen dit neure buruaren, nire literaturaren ikuspegi askoz baikorrago bat. Atxagak pesimismoan murgiltzen nau. Euskal tradizioa erakusten digu gauza periferiko gisa. Saizarbitoriaren modeloa interesgarria da, hain zuzen, biak kontuan hartzen dituelako. Bere obran, modu alegorikoan aipatzen du zer zaila den norberaren kontzientzia positibo hori mantentzea, globalizatua dagoen mundu batean, kanpoko begirada ere etengabe hor daukagunean. Berak arazo hori bihurtzen du bere obraren gai nagusi.

Espainiako Narratiba sariak piztu zizun gogoa tesia Atxagaz idazteko; «epaitzeko legitimitateaz» ari zarela, sari hori izan daiteke adibide bat?
Nik uste dut tesian idatzi gauzak konfirmatuz joan direla. Jarraitzen dugu Narratiba sariak jasotzen Madrildik. Hirugarrena aurten erori da. Garbi dagoena da euskal literatura Atxagaren sariaz geroztik aldatu egin dela funtzionamenduan. Lehen, bere akats eta muga guztiekin, sistema buru askia zen, edo bederen autozentratua. Euskal idazleen arteko hierarkia euskal munduko idazle, irakurle eta kritikoek egiten zuten. Atxagaren sariaz geroztik non egiten da hierarkia hori? Ez Euskal Herrian. Sariak funtzio bat du Espainiako sistema kultural eta politikoan. Euskaldunak saritzen dituzte beraien interesen arabera. Beraiek duten Euskal Herriaren ulermenetik. Madrilek saria tarteka ematea badirudi halako pikura bat dela, oroitarazteko euskal literatura Espainiako sistema kulturalean integratua dela. Nik bederen hartzen diot neokolonialismo kulturalaren itxura. Hori erakusten du baita Idurre Alonsoren tesiak ere. Erakusten du nola euskal sariek ez duten eraginik, apenas, irakasleengan, obrak hautatzerakoan. Aldiz, Espainiako sariek, bai; zuzena. Hori froga ukaezina da. Noren errua den? Denona. Kolektiboa da. Hedabideek ere garrantzi izugarria ematen diote. Errudun dira baita idazle eta editoreak ere, sartzen baitira joko horretan.

Betidanik izan dut gizakiarengan sinesteko joera, nahiz eta batean edo bestean, zango trabatu bat edo beste jasan izan. Altxatu eta aurrera, hurrengorarte. Hala ere Ur Apalategi Idirinen “Gauak eta hiriak” eleberria irakurri arte, ez nituen gizabanakoen arteko harremanak horren ezkor eta ilun ikusi.

Sentimentuz beteriko liburua kaleratu du. Bete betean asmatzen du gaurko gizartearen erradiografia egiterakoan, ondo ezagutzen ditu gizakien arteko erlazio ustel eta azpijokoak.

Liburuan, hiru protagonisten (Antton, Felix eta Muriel) artean sortzen diren harremanak erretratatzen dira: jelosia, gorrotoa, adiskidetasuna, maitasuna… Gezurretan eta usteetan finkaturiko adiskidetasun eraikinak sortzen dituzte. Portaera berekoi eta ilunek, satorrak bailiran, eraikinaren oinak xakutu eta adiskidetasunak porrot egiten du. Denek dute helburu izkuturen bat: Anttonek segurtasuna, oldarkeriak bultzatuta; Felixek, lagunengandik urrun dagoenerako adiskide bat izatea; eta Murielek, bere barruak berotzen dituen mengantza aurrera eramateko tresna aurkitzea.

Donostiako gau giroak, talde politiko radikal eta sutsuak eta Iparraldeko Aberri Egunak ez dute idazlearen begi zorrotzetatik alde egiten. Ironiaz beteriko idazkeraz, dantzan jartzen ditu.

Ez pentsa ordea gizartearen kritikan oinarrituriko liburua duzunik honako hau. Erlazio pertsonal eta afektiboen kontaketa hotz eta lehorra da, galderak eginez, baina erantzunak eta interpretazioak irakurleari utziz.

Liburu irakurgarria duzu, plazerrez dastatzen dena. Hasi ezkero ordea, eutsi lehenengo orrialdeei, hauexek baitituzte pasarte korapilatsu eta astunenak. Horiek irakurriz gero, kitto.

Idazle izateko irakurle ere izan behar dela esan ohi dute literatur-kanonek. Eta ez irakurle nola-halako, erdipurdizkoa, aparta baizik, neurriz kanpokoa. Liburu hau irakurri ondoren, Ur Apalategi irakurle ona dela ez dut zalantzan jarriko. Testu osoan zehar, han-hemen dago literaturari buruzko gogoeta franko, idazteari buruzko pentsamendu ugari. Egileak berak dakartza orrietara euskal literatura modernoak bururarazten diona: erruralismoa, modernidadea, idazlearen beraren jokaera… Interesgarria iruditzen zait hori, liburuko narrazioa bera bainoago. Esan behar dut, hala ere, literatur aipamen eta iruzkin horiek liburua baldintzatzen dutela, liburuari doinu akademizista ematen diotela. Ez dira bestalde gogoeta pisu eta mamitsuak, nahikoa abespeluan ateratakoak baizik. Beraz, saiakera batean sartzekoak ez direnez, nobela batean bakoitzak bere tokia dute, pertsonaien ezaugarrien araberakoa batzuetan, haien ezagutza aberasten dutenak besteetan. Markatu egiten dituzte pertsonaiak, eta ez gutxi.

Hori ez litzateke arazoa izango, nobelaren hezurdura narratiboa sendoa balitz, berariz eta bere indarrez sostengatzeko ahalmena balu. Ur Apaletegirena ez da tesi-nobela, nahiz eta berak bere tesia edo iritzia duen literaturari buruz. Gaur egungo gizarte euskaldunean gertatzen dena kontatu nahi du. Den-dena ez, ezinezkoa baita, beste era bateko nobela beharko litzateke horretarako eta Gauak eta Hiriak, luzea izan arren, ez da nobela konplexua. Hiru pertsonaia nagusi azaltzen zaizkigu, Iparraldetik begiratuta nahikoa errepresentatiboak izan daitezkeenak: Hegoaldeko mutil bat, sortzez eta adimenez hiritarra; Iparraldeko beste mutil bat, sortzez baserritarra, dagoeneko hiritartu samartua; eta hirugarrena, emakume bat, bien kontrapuntua, nolabait esateko. Ez da maitasun istorio soila, lehen maitasun istorioa, zehazkiago esanda. Hiru pertsonaiek elkarren artean bizi dituzten harremanen kronika da gehiago. Egileak bakoitzaren ahuleziak eta sendoak kontatzen dizkigu. Pertsonaien barne-mundua ondo deskribatuta dago eta, horixe da, ene ustez, nobelak daukan baliorik handiena. Pertsonaiak munduan libre uzten dituenean edo eta mundu horren deskribapena egiten saiatzen denean, ahuleziak nabarmendu egiten dira dira, astun samarra gertatzen da nobela. Hala ere, idazle manerak ditu Ur Apalategik eta zati interesgarri asko ere bai estreinako bere nobela honetan

Eleberriaren 90. orrialdean liburuko bi pertsonaiek —ez dira nagusiak— oso elkarrizketa bitxia izaten dute. Nolabait, laburtzearren, batek euskal literaturan dagoen joera erruralista-mitikoa kritikatzen du eta, besteak, berriz, defendatu. Solasaldi honetan ere, maiseatzen den beste jenero bat Ipar Ameriketako modetan oinarritzen dena da, hau da, droga, sexu edo rock-and-rollaz hitz egiten duten liburuak.

Batean zein bestean, egungo euskaldunei buruz ez dela ezer esaten leporatzen zaie. Azken finean, euskaldunok ez garela giro batean zein bestean bizi, hirietan baizik, hiri eta herri arruntetan. Ondorioz (eta hau nik ateratako ondorio bat da), oraingo euskal literaturak behar duena errealismo gehiago da.

Liburuan agertzen den iruzkin honek asko poztu nau, aspaldi honetan horrela pentsatu izan baitut, euskal literaturan ikuspegi desberdin gutxi daudela, eta gaurkotasunak horien artean ez duela lekurik. Horrela, euskal literaturako idazle gehienak zatiketa honetan sar ditzakegu, batzuk erruralismo-mitikoaren jeneroan eta, besteak, Ipar Ameriketako modetan, oso gutxi dira bi joera hauetatik kanpo gelditzen diren idazleak.

Gaurko literaturan ez da egunerokotasunaz hitz egiten ia. Egia da Euskal Herriko egoera zaila dela eta ez dela erraza liburu batean islatzea, baina Euskal Herriaren errealitate eta alde desberdin asko daude. Agian, guztia prisma beretik ikusteko ohitura dugu eta gurea da akatsa, orokorrean euskal gizartea oso aberatsa dela iruditzen baitzait, poliedrikoa, liburu bihurtzeko aproposak diren istorio aberats eta desberdinez betea.

Ur Apalategiren eleberri honetan egungo Euskal Herriaren zati desberdinak aurki ditzakegu. Gai desberdinez hitz egiten da: literatura, politika, amodioa, adiskidetasuna, gazteak… eta denak azaletik soilik ukitzen badira ere, oso interesgarriak dira komentarioak. Ondorioz, Ur Apalategiri meritua kendu gabe, ez dut uste egungo Euskal Herriaz hitz egitea hain zaila denik.

Askotan esaten da euskal literaturak duen gaitz larriena irakurle falta dela ere. Gaitzaren jatorria aurkitzeko orduan, berriz, beti arrazoi berberak ematen dira: euskaldun gutxi daudela, liburuak ulertzeko euskaldunen maila txikia dela, publizitate-kanpainarik ez dagoela eta abar. Baina, liburuen gaiak? Hor ez al da egongo irakurle gutxi izatearen arrazoietako bat? Gaurko arazoez era barregarri eta lasai batez hitz egiten duten liburuak zergatik saltzen dira orduan gehiago? Euskaltegietan liburu hauek soilik irakurtzea agintzen dietelako izango al da? Ez dut uste hau denik arrazoi bakarra.

Hau guztiagatik, Apalategiren apustua garrantzitsua eta txalogarria iruditzen zait. Berak hartutako erabakia, edozein irakurle harrapatzeko eta hau interesez betetzeko egina da. Zein da liburuaren nondik-norakoa? Hiru pertsonara gazteren istorioak kontatzen zaizkigu eta, lehen esan dudan bezala, gai desberdinak jorratzen badira ere, bi dira garrantzitsuenak: adiskidetasuna eta amodioa, hitz handiak eta ederrak.

Liburuan hiru pertsonaia hauen heziketa sentimentala azaltzen zaigu, eta prozesu horren bilakaera istorio baten bitartez agertzen da. Bilakaera horri buruzko ondorioak atera gabe, bakoitzak, berea egiten duelako, maitasuna eta adiskidetasuna zer den ikasiz, ikuspegi orokorra nahikoa hotza dela esan behar da, antierromantikoa, hiriak eta gau hotzak diren bezala. Badirudi, beste jeneroak (erruralista-mitikoa eta Ipar Ameriketakoa) oso erromantikoak direnez, Ur Apalategik bere lehen eleberrian antierromantizismoaren bidea aukeratu duela.

Honela, liburuan oso gauza interesgarriak esaten badira eta oso ondo idatzita badago ere, ikuspegi triste eta antierromantiko honek funtsik gabe uzten du istorioa une askotan. Hau da, liburuak gora-behera asko ditu eta soilik pasio pixkat azaltzen denean interesgarri bihurtzen da, liluragarri. Besteetan, hoztasunak kalte egiten dio, antierromantizismoa bertute baino gehiago eragozpen bihurtzen da, istorioa urrundu egiten baita. Ez luke, ordea, horrela izan beharrik. Hots, antierromantizismoa erabiliz, gauza interesgarriak eta ederrak kontatu daitezkeelako.

Ur Apalategi eta Unai Goieaskoetxea gazteek idatziriko lehen olerki liburua da hau. Irakurketari ekin aurretik badakigu, beraz, ezohikoa dela esku artean dugun poemarioa. Bi idazle biltzen baitira orriotan, bi idazteko modu desberdin. Hori da liburuak dakarkigun lehen ezustekoa. Gero etorriko dira gainerakoak.

Hitzaurrean bertan lotzen gaitu lehen ezustekoak, “gizakia eta Su ta Gar-en entzule ertaina bereizten dituen amildegia” aipatzean. Bitxia gertatzen da bost orrialdeko hitzaurrea, gerora liburua izango denaren aurrikuspena. “Ixiltasuna poesiarik gorena da” dioten hitzekin hasten da poemarioa, egileek, isiltasuna hautsiz, poesiatik urruntzen doazen konzientzia izango bailuten. Ur-en eskutik datoz lehenengo poemak. Eguneroko irudiak plegatzen ditu Ur-ek olerkiotan: “Elur malutek Baiona estali zuten goizalde ilun hura / Saxofoi ikasketak ahanzteko baimena lortu nuen unea / Lehen musua / Lehen maitemintzea eta lehen gorrotoa / Marino Lejarretak tourrean irabazi zuen etapa hura”. Baina irudi hauekin batera, intimitatearen esplorazio bat eta poesiaren izaerari buruzko galdeketa da bere lana. Egileak berak aitortzen du: “Gaur egun denbora dirua dela badakizu, / ondorioz poesia ere errentablea bilakatu behar da / irakurtzen xahutu duzun denbora / prezios horren errentagarritasun intelektualaz / komentzitu behar duzulako zeure burua. / Ez baita gauza errexa onartzea liburu txar bat erosi duzula edo autoreak / denbora galerazten dizula bere lelokeriekin”.

Hurrengo poemak bien artean idatziak dira. Unaik eskaintzen dizkigun azkenengo poemak lotzera datozen hiru poema hain zuzen ere. Unairen poemak laburrak dira, estilo berri bat dakarkigutenak. Bitxiak. Baina era berean gogoetan murgilduak hauek ere, estiloan baino gehiago esan beharrekoan sakonduz, “bere etxetik ateratzen den jendea egunaren objetu bat bihurtzen da” edo “gitarra jole bat kalean. Kalean dagoelako gitarra jole” bezalako ahapaldiekin. Euskalki ezberdinak nahasirik agertzen dira azken poema hauetan, ahalegin berezirik gabe, bizitzaren denborari hitzak emanez: “Ikuspuntu guztietatik begiratu aukeratutako hitza. / Eta gero emaizkiozu ederki doazkion hitz guztiak, bere / inguruan idatziz”. Hori da azken batean Unaik egiten duena. Bizitzaren eguneroko gertaerak singularizatu, bere orokortasunetik atera eta hitzez jantzi.

Irakurle eta idazlearen artean poesian distantzia handia dagoela iritzita, bien arteko zubia egitea, bi irlaren batuketa egiten saiatzea izan dute helburu Iparraldeko bi gazteek. Bidean, nabari izan zaie Bordeleko unibertsitateko idaz-tailerran erabili dituzten tekniken eragina. Idazketa automatikoa eta surrealisten teknikak erabiliz, idazle izatera jolastu dira. Ez da ziurrenik maisu lana izateko deitua den liburua, baina poesia liburu batean aurkitzea gustatuko litzaiekeena idatzi nahi izan duten bi adiskideren abentura da honakoa. Bi idazle gazte. Gazte direlako idazten. Nigarrez. “Eta ez dago munduan / malko horrek daraman / sutea itzal dezakeen surik”.

Orain dela hiru urte hasi nintzen ipuin leihaketak irabazten. Parte hartu dudan ia guztiak irabazten, zehatzagoa izateko. Literaturzaletasunean betidanik kide dudan Gotzon harritzeraino irabazi ere. Ez zidan ezagutzen halako dohairik idazteko. Nik neuk ere, egia esan. Ikastetxean geundenean bidaliak genituen hainbat ipuin ezker-eskuin Gotzon eta biok, geihenetan zorte gehiegirik gabe. Eta zortea egon zen aldi bakanetan beti Gotzonen aldekoa izan zela ere aitortu beharra daukat. Bigarren sariren bat edo beste irabazi zuen berak. Nik, aldiz, beti pott. Eskuarki, nire ipuinak bereak baino gezagoak izaten ziren. Ez bide nuen ausardia nahikorik epaimahaiak liluratzeko edo bederen limurtzeko. Idazkera ahula zen nirea -orain ondo ohartzen naiz horretaz-, bai idazkerari bai nerabiltzan gaiei zegokienean. Hortik bere harridura ipuin erotikoen leihaketa hartan (irabazi nuen aurrenekoan) jasotako taloia eskuan nuela agertu nintzaionean Jaurlaritzako kultur zerbitzuko bulegokideon asteroko bilerara.

Gotzon eta bere emazte Rosa, zeina euskara irakasle zorrotz bezain estu horietakoa baitzen, hiriko jatetxerik garestienean afaltzera gonbidatu nituen. Moskeo galanta beraiena. Mila galdera jeloskor nahiz sinesgogorrez eraso zidaten itsasoa ikusmiran zuen jatetxearen gela ederreneko mahaiaren inguruan hirurok eseri bezain laster. Nola ez, ipuinaren aldaki bat eraman nien, batak lehenik eta besteak ondoren, txintik atera gabe irakurri zutena. Ipuinaren kutsu misogino eta gordinak Rosaren emakume sentiberatasuna mindu omen zuen. Gotzon, berriz (aitortu ez zuen arren), ipuinaren kalitate ukaezinak mindu zuen. Egoera normalean gogorragoa izango zen Gotzon-eta-Rosaren erreakzioa baina, jakina, halako afari bat eskaini nienez gero ez zuten adeitasunaren mugen barruan gelditu beste erremediorik izan.

Hortik gutxira, bulegotik hamaiketako kafetxoa hartzera joaten ginen tabernan geundela, ipuin fantastikoen lehiaketa irabazi nuela iragarri nion lankideari. Irudimen pobrea nuela leporatu ohi zidan Gotzonek ikastetxe garaiean. Elkarri « kritika eraikitzailea » egiteko ohitura hartua genuen ordu hartan, nahiz eta ia beti bera izan eztena sartzera ausartzen zen bakarra. Eta, egia esan, ez zitzaion arrazoirik falta geroztik nire gaztaroko narrazio haiek berrirakurriz konprobatu ahal izan dudanez. Aldi hartan ez nituen afaltzera gonbidatu. Zer arraio. Irabazitako dirua bidaiatzeko baztertu nuen. Aspalditik egin gogo nuen peregrinazioa burutu nuen San Petersburgera, Fedor Dostoievskiren apartamentua eta bidenabar auzoa bisitatzeko asmoz. Aurkitu nuen postalik ederrena bidali nien Gotzon-eta-Rosari bertatik, hori bai. Ez dut uste grazia gehiegirik egin zienik jarri nuen azken esaldi hark : «hurrengo leihaketetarako inspirazio bila hemengo gau zurietan murgildurik dabilen zuen adiskide Joxemanuren musuak».

Hamargarren lehiaketa irabazi eta gutxira, argitaletxe zenbait nirekin kontaktuan jarri zen ipuin bilduma bat osatu eta kaleratzeko proposamenarekin. Gotzon-eta-Rosari beraien iritzia eskatu nien, ez bainekien ondo zeinekin argitaratu. Esan gabe doa eman zidaten aholkuaren kontrako aukera egin nuela. Orduan Gotzon gaisotzen hasi zen. Egin berri nion iraina protestarik gabe irentsirik, apal-apal, aukeratu berri nuen argitaldariari bere ipuinak aurkeztuko ote nizkion galdetu zidan goiz batez, nire bulegora hurbilduta. Baietz esan nion gaisotasunak konkortzen hasitako bere bizkarrean txaplako adiskidetsu bat emanez. Noski, zaila izango zela ere gaineratu nuen, ez zela garai batean bezala euskaraz idatzitako oro kaleratzen. Ez zuen nire ironiari erantzuteko indarrik ere jada gizajoak.
Hortik hiru hilabetera eraman zuen minbiziak. Rosari Gotzonen omenez idatzitako heriotzari buruzko ipuin berri bat, hau ere saritua, eskaini nion ohiko lore koroarekin batera.

Udaberri honetan atera den nire bilduman sartu dut ipuina, eskaintza eta guzti. Arrakasta izaten ari da liburua. Normala, ipuinek duten kalitatea ikusita. Eta ez diot hori harroa naizelako. Aitzitik, objektibotasun eta miresmen osoz diot ipuin bikainak direla nire bilduman agertzen direnak. Euskal idazlerik onenek idatzi dituztelako. Eta agian -nire buruari merezi duen apur hori behintzat eman diezaiodan-, gai jartzaile ona eta testu aukeratzaile zein makilatzaile ona ere banaizelako.

Orain hiru urte, goizeroko kafetxoa hartzen ari ginela Gotzonek esku artean zuen lanaren berri eman zidanean, bururatu zitzaidan guztia. Administrazioa euskaraz aldizkarirako euskal idazleak kontaktatzeko, ipuin baterako gaia jarri eta ordaintzeko ardura zeukan berak ordu hartan. Oporretan zegoen egun batean, bere bulegoan sartu eta miatzen hasi nintzen. Idazleei bidali ohi zien gutun eredua eta ordainketak bideratu ahal izateko papereria ostu nituen, oraindik material horrekin zer egingo nuen zehatz-mehatz jakin gabe. Ramon Saizarbitoriari bidali nion lehen gutuna, aldizkarirako ipuin erotiko bat eskatuz, eta gezurra dirudien arren bidali egin zidan hortik hiru astera. Ipuin horrekin irabazi nuen lehendabiziko lehiaketa hura. Aldaketa txiki batzuei esker -pertsonaien izenak, adibidez, edo ipuinaren titulua- laster bereganatzen nituen testuak eta ordainketarena ez zen arazo bat. Izan ere, idazleei agindutakoa beti ordaindu bainien, edozein zelarik ere aldizkarirako argitalpena bertan behera utzi behar genuela justifikatzeko erabiltzen nuen aitzakia. Nolanahi ere, lehiaketei esker irabazitako dirutza idazleei bidaltzen niena baino askoz ere handiagoa zen. Geroztikoak ez du azalpenik behar.