Urte bete daroazu EIEren Lehendakari gisa, zein da urte bete honetako balantzea?

Duela urte bete agindu nuen moduan, Zaintza Batzordea onartu, legeztatu eta indarrean dago eta, nire hasieran ez bezala, EIEren eskifaia osoak lanean dihardu dagoeneko. Bazkide arruntak, ziur asko, aldaketa batzuk sumatu baditu ere (Barnegats edo Barne Buletina...) horren erraz ez den nabaritzen eguneroko jardunean hartu dugun erritmoa normalizatzea izan da, bilana egitekotan, nabarmenena. Esan daiteke, bada, oraingo EIEren lana badabil nahiz eta, aurrera begira, egokitzapen batzuk falta diren oraindik.

Zaintza Batzordeak bete behar izango dituen eginkizunak zehaztu ditzakezu?

Arestian adierazi bezala hura da azken batzar nagusian onartutako aldaketariko bat eta, proposatu genuen, egoera jakin batean suerta daitekeen eta beraz, aurre ikusezina izango zen, bidegabekeriei erantzuna eman ahal izateko. Elkartean ez duela inor gaiztakeriak asmatzen ibiliko bistan da, baina desadostasunak edo gatazkak baleude, baliagarria izango zaigulakoan nago. Elkarteak berak horrela ikusi du eta bere hartan onartu du oraingoz eginkizun zehatzik ez badu ere...

Zein erronka ditu EIEk aurrera begira?

Bazkidetza handitzen ari da. Gero eta gehiago gara baina eremu berriak ireki behar ditugu eta, eskaintza egokitzekotan, berrantolaketaren premia etorriko da. Kazetariek, esaterako, katalandar idazleen elkartean badute beren tokia eta gurean, berriz, egin behar izango diogu...

Idazlearen figuraren gaineko aurreiritziak aldatuko ditu hartutako erabakiak?

Idazlea langile bakartua eta ia isolatu gisa ulertu izan da orain arte. Bazuen, eduki, artistatik gehiago langiletik baino eta, ildo horretatik, mirestua bazen ere ez ziren lan eskubideri inolako begirunerik eskaintzen. Egun ez da horrela eta, etorkizunean ere, ez dut uste horrela izango denik, horregatik ari gara gu lanean, idazlearen irudiaz gain bere eginkizun soziala aldatu duelako dagoeneko.

Bazkide asko ez dira CEDROren bazkide, zer eskaintzen digu Espainiako elkarte horrek?.

Dirulaguntzak handiak badira ere, haren bidez, euskal literaturarako ireki behar diren aukerak dira garrantzitsuenak. Ez, bada, dagoeneko ematen diguna soilik eman dezaketena baizik. Euskal Literatura Atzerriratzeko, adibidez, Cervantes Institutuak Euskaltzaindiarekin hitzarmena sinatuta eduki arren EIErekin ez dauka orain arte inolako itunik... baina eduki beharko luke. Mota horretako ekinbideak, aldiz, bakarrik jorratu beharrean, Galeuscaren bidez gauzatzen saiatu beharra dagoela uste dut.

Web gune berri honen atzean, Agente Digitalaren sorkuntza dago. Nola eragingo du Elkartearen funtzionamenduan?

Elkartearen funtzionamenduan baino gehiago idazle bakoitzaren eta balizko argitaletxeen arteko harremanetan eragingo du. Erakustokian izateaz gain, datuak eta loturak emateaz aparte, idazleekiko harreman zuzena izateko bidea ireki eta errazten da gure web gune berrian... eta horretako bermoldatuko dugu aurrekoa.

Bazkideen inplikazioa lortzeko beti aipatu izan dira lan taldeak.

Eta horretan ari gara funtsezkoak zaizkigun egitasmoen ebaluaketa eginez. “Idazleak Ikastetxeetan“ parte hartu dutenek bilduko dira eta egitasmoa gauzatu ondoren aurkitutako zailtasunak eta onurak nolabaiteko protokoloan bilduko dituzte aurrerantzean praktika on eta txarrak bereizteko eta, honela, eredu berriak eskaini ahal izateko.

Bestalde, barne lana behar bezala eratzen joateko, taldeak egingo ditugu eta, inkesten bidez, gure barne antolaketa berriari ekingo diogu. Honetaz guztiaz gain, aurten plazaratutako Agenda eta Boletina ditugu bazkideen arteko ezaguera errazteko bidean...

Bazkideak zuzenean lagunduko dizkien egitasmoak aurreikusi dira?, duela gutxi martxan jarritako 'Teknologia eta Idazlea' moduko ikastaroak?

Haiek dira, ene aburuz, Elkartearen Funtsa. Betaurrekoak, homeopatia edota fisioterapeutak ordaintzeko laguntzak kudeatzea ongi da baina ofizioan laguntzea da helburua. Horretan, bai aurtengo “Berziklaia teknologikoa”ri buruzko mintegiak baita “egile eskubideen inguruan egiteko dauzkagun ikastaroak dira, hemendik aurrera behintzat, gure eskaintzaren ardatz bihurtuko diren lan lerroak.

Euskadi Sarien inguruan sortutako ekaitza baretu ostean, zer planteatu dezake EIEk etorkizunari begira?

Eusko Jaurlaritzaren aldetik arduraduna den Iñaki Gomez eta biok hitz egin dugu horretaz eta, aurten behinik behin, Eusko Jaurlaritzak orain arteko eredua aldatzeko asmorik ez badu ere, hemendik aurrera, aldaketak egitekotan, EIErekin kontatzea espero dut. Pertsonalki Euskadi Sariaren duintzeak merezi duela uste dut baina, azken sasoietan nahiko kritikatua izan denez, berrantolatu beharko zela uste dut. Lan horretarako ere gure prestutasuna azaldu dut eta zain gaude.

- Werther dut izena.

Erromantikoak bere buruaz beste egin zuen. Faustok deabruarekin hitzartu zuen betiko bizitza gaztea. Ni neroni zahartu (zuhurtu?) naiz bidaia honetan. Asko ikasi dut. Ez euskaraz eta euskal kulturaz soilik, neure izaeraz ere bai. Gizakiak hiru tokitan batera jakin behar du irauten: lehenaldian, orainean eta geroan. Beraz, bizitutakoak neurekin eramanen ditut, bizi naizen artean. Ez dut laugarrenik onartuko: betiereko itzulera ez dut laket. Anitzak, eta handiak dira(orainokoan ere aditzera eman den bezala)luzamendutan ibiltzeak eragiten dituen damuak, eta kalteak. Baina damu guztien gainekoa, kalterik handiena,galgarriena, eta beste guztiak iragaiten eta ahantz arazten dituena da, egozten baitu fingabeko gerora, hondar gabeko leizera, sekulako penetara. Mefistok ez nau bere hitzarmenaz harrapatuko eternitaterako, nire saldukeria nabarmena izan arren.

Ez dut harengan sinesten, Jainkoarengan sinesten ez dudan neurri berean. Eta ez dut beti gazte bizi nahi. Ez naiz ekintzaile bat. Eskarmentua hartuta, eszeptizismoaren premiaz ohartu naiz.

Ez baitago itzalik gabeko zuhaitzik ez eta itzalik gabeko eguzkirik. Haltzak ez duela bihotzik eta itsasoak esperantzarik ez duela irakurria banuen ere, oraintxe jabetu naiz haien esanahiaz. Ez nago etsiturik, baina ez dut itxaropenaren beharrik. Fausto banintz, beldur nengoke, eta edozein gauza salduko nuke itxaropen ezak sortzen duen beldurra gainetik kentzeko. Izua uxatzen ikasten hasia nago, ordea.Kea baino gutxiago gustatzen zait.

Erlijioentzako, gizaki denak dira gaiztoak, norberarengandik hasita. Jaiotzatik bertatik daramagu jatorrizko bekatua gurekin, harik eta erlijioaren bidez berpiztu (birjaio) arte. Bizitzaren ikasketa, ondorioz, ezetzaren jarioa da. Norberaren desioei (deabruaren tentaldiei) ezetz esanez garatuko dugu Egia eskuratzea lortuko duen heziketa.

Modernitateak niaren onura aldarrikatuko du, berez gaiztoa zen Antzinako gizakiaren kaltean. J.J.Rousseaurentzat, gizartetik at hezitako Emilio izan zitekeen gizasemerik onena zen. "Besteak" omen dira deabrua.

Garai batean, Jainkoaz edo Deabruaz sinistu zuenarentzat, azpiko amarruz ulertu beharra dago mundua, beti baitago ezkutuko azalpenik. Unibertsoaren ordenuarekin fedea zuenak nekez uler dezake ausazko mundua, nahiz eta bizitza bera zorizkoa izan.

Hauek guztiek, Sakratua arrazoi bihurtu dutenek eta Arrazoia sakralizatu dutenek ere, gizakia ezarri ohi dute munduaren aurretik. Nitasuna hastapenean. Baina ez dute kontuan hartu nahi gizakia bera ekoizpena dela. Hau da, harreman jakin batzuen ondorioa besterik ez. Eta, hori jakin artean, ez dira jabetuko erabakitzea zer den. Ez aukeratzea edo hautatzea soilik, deliberatzea baizik.

Elhuyarren artean, Joan Joxek Faustori bere sekretua helarazi zion eta, halaber, kide bihurtu. Anaia izateaz gain, sopikun bilakatu, baina nola edo hala, Goethek adierazitako Faustoaren moderniak denok inplikatzen gaitu.

Joan Joxe Elhuyarrek bere anaiari historiak denok lotzen gaituela adierazi nahi izan zion, beraz. Guztiok gaudela inplikaturik, ez jakin arren. Fausto Elhuyarrek ez omen zekien hori, baina jakin gabe edo jakinik, inplikazioa egon bazegoen. Sekretuaren jabe izateak ez du arintzen ezinbesteko konplizitatearen pisurik, izurik. Joan Joxe akabatu zutela dirudi (Elhuyar aldizkariaren hemerotekako testuak hala dio, behintzat) eta Faustok, bizitza luzea izanik, eskuratu zuen wolframioaren aurkikuntzarekin lortutako ospea, edirekuntzak eragindako dena, berarenak bezain beste, gutxienez, Joan Joxerenak ere baziren. Denborak ezarri ditu izenak eta datuak beren tokian. Ignatiusek birrindutakoak ez du desagerraraziko informazioa. Grabatzen ari naizen bideo zinta hau lekuko.

Ezin esan, gainera, zientzia neutralik dagoenik. Ez eta ekidistantzian oinarritutako historiarik. Aitzitik, zientziak zein historiak, gizakiak sortu eta erabili egiten dituen gainerako jardun guztiek bezainbesteko kutsadurak dituzte. Zientzia zikinduta eta salduta daukagu, bere sorreratik bertatik, eta ez dugu kexu izan behar zientziak sortzen dituen zabor kutsaduraz soilik; zientziak berak hartzen dituen iker-bideetatik hasi beharra dago gure kezka zabaltzen. Eskarmentatua nago jadanik, eta ez naiz damu. Etorkizunak ez du esperantza errazik, baina Unamunok zioenez, eszeptikoa ez da zalantzaz dabilena, etengabeko ikerketa eta bilaketa maite duena baizik. Honez gero, ezin naiz lotsatu, hori baita, finean, nire bidea. Ibiltaria izateari ezin diot ihes egin. Ijitoa baino higitua nauzue. Hautuz.Hor dago gakoa.

Euskaldunak lotsati bakartiak dira, beren ingurukoak gertu badaude ere, edo gertu dauzkatenean... Saamiarrak familia handietan bizi izan gara beti. Hemen etxeko erreferentzia funtsezkoa izaten bada, goi lautadan herri ibiltaria da gurea. Etxerik ez duena. Etxea berekin daramana. Ez diogu hotzari aurre egiten inongo batimendutan, geure arteko berotasunean baizik. Horregatik, bakardadeari diogun izua berezia izaten da, baina, era berean, guretzat bakarrik egotea dugu ohitura txar guztien iturria, eta edozein tokitan gaudela, gure artean egon ezkero, etxean gara. Neronek badut, beraz, herriaren premia.

Halaber, nire esperientzia helarazi beharra daukat. Zorretan nago Euskal Herriarekin eta nire historia euskaldunei zor nien.Goethek berak zioenari erreparatuz, Gaztetan izan nahi duzunarekin kontuz ibili, zeren handitan halako bihurtuko zara-eta. Bada, gaztetako helburuak berreskuratzeaz gain, nire kondairatxoa behar nuen kontatu. Bakoitzak bere itzala baitu. Hona hemen, beraz, bideozinta hauetan.

Uztailean, gauerdiko eguzkia dugu Inari aintziraren hegietan, Ipar Burutik gertuko ezpondetan, saamiar zaharren lurretan. Haren beroa behar dut.

"Pobre de mí" abestu ondoren, hara joanen naiz, suomiar jaiotako saamiar honek halaxe deliberaturik. Egun suomiarren menpean dauden ene arbasoen lurretara. Estaturik ez duen eta estaturik onartzen ez duen gure herriarengana.

Ez adiorik...